Het vrouwenvoetbal is populair, maar de ontwikkeling hapert

In haar tijd was het nog ondenkbaar, herinnert Lucienne Reichardt zich, dat ze met het vrouwenteam van Ajax in de Johan Cruijff Arena zou spelen. Zaterdag is het zover, een primeur. Voor de wedstrijd tegen Feyenoord zijn 31.000 kaarten verkocht – een bezoekersrecord in de Vrouwen Eredivisie en een nieuw hoogtepunt in de stormachtige ontwikkeling van het vrouwenvoetbal.

Reichardt, inmiddels manager vrouwenvoetbal van de KNVB, prijst de strategie van de clubs om campagne te voeren voor één à twee wedstrijden en die duels dan in het mannenstadion te programmeren. Het oude record –14.618 toeschouwers vorig seizoen bij Feyenoord tegen Ajax in Rotterdam – is dik verbroken. “Daarmee kunnen we aantonen dat er vraag is. De zichtbaarheid is ook belangrijk om het aantal vrouwelijke voetballers weer sterker te laten toenemen.” Vrouwenvoetbal is niet meer de snelst groeiende sport van Nederland. De KNVB streeft naar 155.000 actieve spelers in 2026, meisjes en vrouwen. Momenteel staat de teller op 135.000.

Dringen voor de sponsors

Aan ambities geen gebrek. Het succes van de voorbije jaren smaakt naar meer. Het is nog maar vijf jaar geleden dat Reichardt zelf bij Ajax speelde. De situatie met toen is onvergelijkbaar, weet ook Leoni Blokhuis van FlowSports, het eerste Nederlandse managementbureau dat zich in vrouwenvoetbal specialiseerde.

Destijds had bijvoorbeeld de Champions League alleen Visa als grote commerciële partner. Om het sponsorbord dat in beeld was bij interviews een iets professionelere uitstraling te geven, werd balsponsor Nike er ook maar opgezet. Tegenwoordig is het dringen voor de grote merken.

Niet zo verwonderlijk dat de Europese bond Uefa, organisator van dat bekertoernooi, het vrouwenvoetbal steeds nadrukkelijker stimuleert. Een profclub mag vanaf seizoen 2024-2025 alleen nog aan de Europese mannencompetities deelnemen als ook het andere geslacht wordt ondersteund. Dat kan met een eigen vrouwenteam, maar ook door samen te werken met een vereniging in de regio of door te starten met een jeugdopleiding. Toeval of niet, AZ heeft onlangs VV Alkmaar overgenomen.

Voor de toekomst van het Nederlandse vrouwenvoetbal is het volgens René Roord, teammanager vrouwenvoetbal bij FC Twente, van groot belang om ‘aan te haken bij de onderkant van de Europese top’. Er is nog nooit een club in geslaagd de groepsfase van de Champions League te bereiken, met de beste zestien teams van het continent. “Daar hikken wij een beetje tegenaan.” Twente is de koploper in de eredivisie.

Geen kwaliteit in de breedte

Deelname zou goed zijn voor de inkomsten, want de Uefa pompt er veel geld in. Maar ook voor de ranking als land, die mede bepaalt hoeveel clubs er aan de voorrondes mogen meedoen. “Onlangs is Italië ons voorbij gerend. Daar hebben ze grote stappen gezet, met dank aan een aantal topclubs. Wij hangen al jaren rond plaats acht, terwijl een plek bij de beste zes recht geeft op een extra startbewijs. Maar het lukt niet om dichterbij te komen.”

In vergelijking met andere landen mist Nederland kwaliteit in de breedte, meent Roord, die daarmee ook de soms grote uitslagen in de eredivisie verklaart. “Dat komt door een gebrek aan aandacht voor opleiding bij ons.” Hij wijst op Duitsland waar er een tweede Bundesliga is, hij mist zo’n divisie onder de eredivisie. De KNVB wil in de nabije toekomst wel zo’n tweede competitie realiseren, waardoor er ook promotie en degradatie mogelijk is. “Ik zie genoeg talentvolle meisjes bij Twente die nog net niet goed genoeg zijn voor het eerste en dan eigenlijk geen platform hebben waar zij de juiste ervaring kunnen opdoen.”

Het Nederlandse vrouwenvoetbal heeft jarenlang geprofiteerd van het nationale team, weet Roord. Zijn dochter Jill is daar een vaste waarde. “Zo’n succes geeft een extra boost. Dat stimuleert de jeugd om de sport te proberen.” Ook wat dat betreft is het jammer dat Oranje na 2019 geen tot de verbeelding sprekende prestatie meer heeft geleverd. Roord stelt desalniettemin dat het nationale team al heel lang omarmd is. “In de eredivisie maken we flinke stappen qua professionalisering, maar hebben we nog een achterstand.”

Ook Reichardt weet dat. “Vooral EK’s en WK’s hebben grote impact. In veel landen zie je dan de sport ook op nationaal niveau enorm groeien. Het is niet toevallig dat op dit moment de bezoekersaantallen in de competities van Engeland en Duitsland significant toenemen. Dat zijn de twee finalisten van het EK van vorig jaar. Voor ons is het nu belangrijk om het top-down te organiseren. Daarin zijn we op de goede weg.”

Meer zekerheid van loon en werktijden

Zo is er op de ledenvergadering van de KNVB, afgelopen december, ‘een groot besluit’ genomen: met ingang van volgend seizoen is de Vrouwen Eredivisie niet meer onderdeel van het amateurvoetbal maar verschuift het naar het betaald voetbal. Dat betekent praktisch dat alleen nog betaaldvoetbalorganisaties (bvo’s) mogen deelnemen.

“Dat is ook belangrijk voor de beeldvorming”, verklaart Reichardt. Twee eredivisieclubs zijn nog geen bvo: Heerenveen en ADO Den Haag dragen wel de naam maar zijn een aparte stichting.

Het is de bedoeling dat het vrouwenvoetbal zo effectiever stappen kan zetten, omdat de bvo’s dan over de besluitvorming gaan en niet meer de bondsvergadering. Ook maakt dat de weg vrij naar betere secundaire arbeidsvoorwaarden voor de speelsters en naar een collectieve cao. Reichardt: “Dat zorgt voor meer zekerheid, qua loon en werktijden. Daarmee hoop je de onderkant wat omhoog te halen en iets meer gelijkheid te creëren binnen de competitie. Nu hebben alleen Twente, Ajax en PSV een cao.”

Ook de bezoekersaantallen verschillen sterk. Maar een uitschieter als deze zaterdag bij de Klassieker in de Arena trekt het overall gemiddelde wel omhoog, glimlacht Reichardt, die weet dat dat toch als graadmeter geldt voor de populariteit en commerciële waarde van een sport.

Echt een gezinsuitje

Hoeveel mensen er bij Twente komen kijken, wordt volgens Roord mede bepaald door de plek. Als de vrouwen in De Grolsch Veste mogen spelen, zoals laatst tegen Ajax, dan zijn er meteen 4500 stoeltjes bezet. Op het amateurcomplex waar de thuiswedstrijden doorgaans worden afgewerkt, blijft de teller meestal rond de 1000 steken. “Hoe beter de accommodatie, hoe groter de aantrekkingskracht. Mooiere plekken en een hapje met drankje; ik heb in Engeland gezien, toen Jill bij Arsenal speelde, hoe belangrijk dat is. Daar maken ze er echt een gezinsuitje van.”

Everton oogstte in 2018 lof, door als eerste Europese club de vrouwenafdeling bij de shirtcampagne voor het nieuwe seizoen te betrekken, herinnert Blokhuis zich. Het is nu nauwelijks nog voorstelbaar dat dat niet gebeurt. Daarmee wil ze maar zeggen: we komen van ver. “Er zijn nog genoeg uitdagingen. Niet iedere club heeft bijvoorbeeld een fulltime fysiotherapeut voor de vrouwen, terwijl er fysiek steeds meer van speelsters gevraagd wordt. De groei gaat zo snel dat niet alle aspecten even hard kunnen meegroeien. Dat verklaart de groeipijn van het vrouwenvoetbal.”

Lees ook:

Jill Roord: Ik merk dat het lastiger wordt om het plezier naast het voetbal erin te houden

Jill Roord ondervond in 2022 wat de persoonlijke gevolgen zijn van de onstuimige groei van het vrouwenvoetbal.‘We hebben een heel ander leven gekregen.’