InterviewTurnen
Het topturnen moet anders, en coach Aimee Boorman weet hoe: ‘Het moet niet om medailles gaan.’
De Amerikaanse turncoach Aimee Boorman gaat voorop in de strijd voor een gezonde manier van turnen. Op de WK, die maandag beginnen, begeleidt ze de Nederlandse vrouwen. Haar eigen sportverleden drijft haar.
Ze wordt gezien als de pionier van het nieuwe turnen, de grote voortrekker van topsport bedrijven op een fysiek en mentaal gezonde manier. De Amerikaanse coach Aimee Boorman stelt al haar hele carrière, tegen de stroom in, het welzijn van turnsters centraal. “Het is belangrijk om de hele persoon te zien, niet alleen de atleet.”
Met de misstanden die zich in de topsportwereld opstapelen, vindt haar visie steeds meer weerklank. Niet voor niets heeft de Nederlandse gymnastiekunie, wakker geschrokken door de crisis, haar aangetrokken als interim-bondscoach. Het zegt veel over haar gedrevenheid dat ze ‘ja’ heeft gezegd tegen het aanbod.
Boorman is een internationale grootheid. Ze was tijdens de Olympische Spelen van 2016 in Rio de hoofdcoach van de Amerikaanse vrouwenploeg en trainde ruim tien jaar lang Simone Biles, de beste turnster ooit. Nu begeleidt ze in Kitakyushu, waar maandag de wereldkampioenschappen beginnen, Nederlandse sporters van wie geen hoofdrol verwacht mag worden. De zussen Wevers en Eythora Thorsdottir doen niet mee.
Wars van sterallures
Een vriendelijk ‘hallo’ klinkt aan de andere kant van de lijn, gevolgd door een excuus dat ze even naar een rustiger ruimte in het Japanse hotel loopt. Boorman, 48 jaar oud en moeder van drie kinderen, is altijd zichzelf gebleven. Sterallures zijn haar vreemd. Bij een eerdere ontmoeting, in een Rotterdamse gymzaal waar getraind werd voor de Spelen van Tokio, had ze haar eigen broodtrommel mee. De sfeer daar was ontspannen. Sanna Veerman, lid van de nationale selectie, maakte in het voorbijgaan lachend een opmerking over Boormans korte broek.
Ze is inmiddels een aantal maanden bij het Nederlandse turnen betrokken. Wat haar opvalt, is dat de turnsters openstaan voor nieuwe dingen. Specifieker: voor andere aanwijzingen. “Als ik iets zie, dan reageer ik daarop. Alleen op een andere manier dan de meeste collega’s. In plaats van te zeggen dat de benen gestrekt moeten, vraag ik hoe de benen voelen bij een bepaalde beweging. Voelen ze strak? Het is dezelfde technische correctie, maar anders verwoord.”
In haar analyse van de Nederlandse turncultuur is ze duidelijk. Volgens Boorman zijn de problemen hier exemplarisch voor de misstanden wereldwijd. “De manier waarop er tegen mijn generatie werd gesproken, is niet zo gezond gebleken. Voor de langetermijneffecten van die harde en negatieve benadering was in de topsport weinig oog. Nu proberen we het beter te doen. We hebben meer kennis, zijn beter opgeleid. Steeds meer trainers doen hun best om positief te coachen.”
Een kans om het anders te doen
Zelf zette Boorman al op jonge leeftijd haar eerste stappen in het trainersvak. Op haar dertiende begon ze als assistent bij haar eigen club in Chicago. Als kind van een alleenstaande moeder was een extra zakcentje welkom. Tot haar achttiende turnde ze ernaast.
“Mijn coaches gaven mij als sporter een slecht gevoel over mezelf: ik zou nooit wat bereiken, hoe hard ik ook mijn best deed. Ik had de gymsport kunnen verlaten, maar in plaats daarvan zag ik een kans in het coachen. Om het anders te doen. Ik zou niet willen dat mijn pupillen zich zo voelen als ik destijds.”
Gelukkig zijn als mens en tegelijkertijd succesvol als turnster? Ja, dat kan. Het is die overtuiging die Boorman drijft. “Het moet niet om medailles gaan. Die focus zorgt voor onnodig veel extra druk, en daarmee uitwassen. De eerste prioriteit van een coach moeten blije, gezonde sporters zijn, en dan volgen de prijzen eventueel daarna.”
Succes afdwingen met zachte hand
Collega’s zeiden tegen Boorman dat ze nooit wat zou bereiken als coach. Ze zou te makkelijk zijn voor haar turnsters. Op die manier konden geen prestaties afgedwongen worden. Oké, zei ze, dan maar geen gouden atleten. “Ondertussen bleef ik mezelf onderwijzen op het technische vlak. Ik was ervan overtuigd dat je met soft skills ook succesvol kunt zijn.”
De geschiedenis heeft haar gelijk bewezen. Ze begeleidde Simone Biles, die als achtjarige bij haar kwam trainen, naar vier gouden medailles in Rio. Het moet Boorman – door haar bekendste pupil omschreven als tweede moeder – verdriet doen dat ook Biles slachtoffer is geworden van het systeem. De teamarts van de Amerikaanse selectie misbruikte haar. Boorman wil daar liever niet op ingaan.
De vraag dringt zich op, nu ook in steeds meer andere sporten misstanden worden gemeld, in hoeverre de cultuur in de gymnastiekzalen uniek is. Volgens Boorman is het grootste verschil de jonge leeftijd waarop turnsters beginnen, in combinatie met het competitieve karakter van de gymnastieksport. “Kinderen starten ook jong met andere sporten, maar daar wordt het minder snel serieus. In het vrouwenturnen dachten coaches lange tijd dat alleen de kleinste en lichtste lichamen geschikt waren voor de oefeningen. Gelukkig zagen we in Tokio en nu weer op dit WK dat turnsters ook op oudere leeftijd het niveau aankunnen.”
In Japan focust Boorman zich vooral op de mentale begeleiding van de turnsters. “De Nederlandse coaches hebben het goed gedaan, op het technische vlak tenminste. Ik werk nu aan het managen van verwachtingen, zowel de interne als de externe. Het is voor 100 procent aan hen wat de verwachtingen zijn. Dat houd ik ze voor. Zij mogen dat beslissen. Dat is de enige gezonde manier om topsport te bedrijven.”
‘Turnsters moeten minder afhankelijk worden van hun coach’
Naast haar positieve manier van coachen is technisch directeur Mark Meijer van de Nederlandse gymnastiekunie ook blij met de onafhankelijkheid die Aimee Boorman brengt. “We moeten toe naar een sport waarin de turnsters niet zo afhankelijk zijn van de eigen coaches. Dat is waar het tot nu toe vooral fout is gegaan. Een gevoel van loyaliteit dat er niet gepresteerd kan worden zonder die ene persoon erbij. Ik hoop dat dit WK laat zien dat dat ook met een onafhankelijke coachstaf kan, zolang de begeleiding maar hoogwaardig is. Als iedere sporter zichzelf hier weer iets verbetert, dan is het geslaagd. Dit zijn professionele sporters, die zouden niet zo afhankelijk moeten zijn van een coach.”
Lees ook:
Simone Biles’ coach doet het anders: ‘Hoeveel kampioenen hebben we verloren door te hard te pushen?’
De succescoach achter Simone Biles, Aimee Boorman, is in Nederland om te praten over de cultuuromslag in het turnen. ‘In onze sport is er te lang nadruk gelegd op gehoorzaamheid.’
