Financieel riskant beleid Gerbrands ten grondslag aan crisis PSV

Van FC Emmen werd verloren, van Go Ahead Eagles werd zaterdag heel moeizaam gewonnen. PSV kampt zichtbaar met de naweeën van het vertrek van Cody Gakpo (Liverpool) en Noni Madueke (Chelsea). In het huidige transferwindow, dat morgen afloopt, kan PSV slechts een klein deel van de verkoopopbrengsten investeren. Prioriteit had het voorkomen van nieuwe tekorten.

Dat roept vragen op. Waar komen die problemen vandaan? PSV verkocht naast Gakpo (42 miljoen) en Madueke (35 miljoen) de laatst jaren meer spelers voor stevige bedragen, zoals Hirving Lozano (42 miljoen in 2019), Steven Bergwijn (30 miljoen), Donyell Malen (30 miljoen) en Denzel Dumfries (14 miljoen). Waar is al dat geld gebleven?

Terug naar vorig jaar mei. Toon Gerbrands nam na acht jaar afscheid als algemeen directeur. In interviews bij de NOS en Voetbal International zei hij dat hij slechts één doelstelling niet had gehaald: PSV had sinds 2014 slechts drie in plaats van vier keer de Champions League gehaald. De rest van zijn doelstellingen, ook ‘de financiën oplossen’, had hij waargemaakt, zei Gerbrands.

Personeelskosten schoten omhoog onder Gerbrands

De realiteit is veel minder rooskleurig, concludeert Job Gulikers, sporteconoom van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en specialist in de financiën van het betaald voetbal. Hij dook op verzoek van Trouw dieper in de financiële cijfers van PSV. Hij vergeleek de periode-Gerbrands ook met 2010-2014, toen diens voorganger Tiny Sanders de club weer gezond maakte.

Wat blijkt? Sanders deed ‘geen gekke dingen’, maar toen Gerbrands het stokje overnam in seizoen 2014-2015 schoten de personeelskosten meteen met 10 miljoen euro omhoog. Het leidde in dat eerste seizoen al tot een fors negatief bedrijfsresultaat (min 10 miljoen). Het patroon daarna: PSV ging steeds meer geld uitgeven. Alleen in de drie seizoenen dat de club de Champions League haalde, leidde die geen operationeel verlies. Gerbrands bleef in de media verkondigen dat PSV de begroting had afgestemd op deelname aan de Europa League. Champions League-inkomsten waren ‘iets incidenteels’, beweerde Gerbrands.

Gulikers ziet iets anders. PSV heeft volgens hem vanaf het seizoen 2018-2019 afscheid genomen van het begroten op Europa League-niveau. “Men is meer risico’s gaan nemen. De Champions League werd niet meer gehaald, maar de kosten bleven wel op dat niveau. Dit had tot gevolg dat PSV in de seizoenen daarna gemiddeld zo’n 40 miljoen euro tekortkwam.” Nog concreter: het operationeel verlies per jaar was gemiddeld 12 miljoen euro en de afschrijvingen bedroegen gemiddeld ook nog eens 28 miljoen. “Die 40 miljoen moest goedgemaakt worden door de verkoop van spelers.”

Ruim 30 miljoen per jaar afschrijven op spelers

In het laatste seizoen onder Gerbrands schoten de kosten zelfs met 23 miljoen euro omhoog tot 103 miljoen euro. De omzet (93 miljoen) bleef daar ver bij achter. De post van de afschrijvingen op de transfersommen en salarissen was zo snel gestegen dat dit niet meer te compenseren was. Op alle spelers die PSV had gekocht – sinds 2015 voor maar liefst 270 miljoen euro – moet de club nu per jaar in de boeken zo’n 30 miljoen afschrijven. Bovendien is de club in de race met Ajax fors hogere salarissen gaan betalen.

Gerbrands beweerde in interviews dat het geen probleem was, zolang PSV genoeg spelers bleef verkopen. Maar als dat onvoldoende lukt, dan moet er ingeteerd worden op het eigen vermogen. Dat is bij PSV geslonken van bijna 40 miljoen naar 17 miljoen. Steeds minder vet op de botten, dat kon PSV zich niet blijven permitteren.

Heel wat noodklokken geluid

Vanuit het betaald voetbal is de afgelopen jaren vaak op de lege stadions in coronatijd gewezen als oorzaak van veel financiële problemen. De omzet van PSV daalde weliswaar fors, maar bezuinigd is er nauwelijks. Sterker, de personeelskosten (lees spelerssalarissen) zijn sinds het laatste coronavrije seizoen (2018-2019) met 24 procent toegenomen. Dat past overigens in een patroon. Op een enkele na gingen alle eredivisieclubs alleen maar meer uitgeven aan salarissen. Gulikers: “Er zijn in coronatijd heel wat noodklokken geluid door de KNVB en de clubs, richting politiek, maar die clubs zelf gingen alleen maar meer aan spelers betalen. Wie dieper in de cijfers duikt bij PSV, ziet dat corona maar zeer ten dele de oorzaak is geweest van de problemen.”

De raad van commissarissen zag dat ook en trapte daarom vorig jaar stevig op de rem. Gerbrands maakte op een chique manier plaats voor Marcel Brands. Vervolgens verloor John de Jong als technisch directeur het vertrouwen van de rvc, omdat hij Gakpo afgelopen zomer niet wilde verkopen. De opdracht van de rvc aan de nieuwe directie was helder: de afschrijvingen en personeelskosten moesten flink dalen en er moesten spelers verkocht worden om een dreigend tekort weg te werken en het eigen vermogen aan te vullen.

Verkoop van Madueke ‘geen acute noodzaak’

Trainer Ruud van Nistelrooij moest daardoor toezien hoe zijn selectie uitgekleed werd deze winter. Hij zei vorige week dat hij bij zijn aantreden al wist hoe de vlag er financieel bij hing. Hoe alarmerend de situatie was na het tijdperk-Gerbrands is naar de supporters en de buitenwereld echter veel minder duidelijk gecommuniceerd. Opvallend is verder dat Van Nistelrooij op 30 december na het vertrek van Gakpo nog zei: “Er kan niemand meer weg nu”. Amper twee weken later vertrok Madueke.

Gulikers zegt dat de verkoop van Madueke geen acute noodzaak meer was. Hij vermoedt dat PSV dit seizoen vooral de oorlogskas wil vullen. Want: “Volgend seizoen zijn er waarschijnlijk twee tickets voor de Champions League te verdienen, en veel meer geld. Dan kan de zilvervloot zo binnenvaren. Ik verwacht dan ook dat clubs als PSV komende zomer meer gaan investeren en grotere risico’s nemen om de boot niet te missen.”

Lees ook:

Onrustig PSV verslikt zich ook in FC Emmen (1-0)

De Eindhovense ploeg, die dinsdag lang met tien man speelde, ging al voor de vijfde keer dit seizoen onderuit: 1-0 bij FC Emmen.