Champions League-miljoenen werken ratrace tussen topclubs in de hand

In de agenda van eredivisieclubs staat onder volgend seizoen een vette streep. De regenboog leidt vanaf dan niet naar één, maar twee grote potten met goud. Door een nieuwe opzet van de Champions League vanaf het seizoen 2024-2025 én door de goede prestaties van de Nederlandse clubs in de afgelopen jaren, kwalificeert komend seizoen naast de landskampioen ook de nummer twee uit de eredivisie zich rechtstreeks voor het poenige elitebal. Bovendien mag de nummer drie zich via voorrondes ook proberen te plaatsen. De prijzenpot gaat met miljarden omhoog. Verwacht wordt dat topclubs daarom flink gaan investeren om op de bovenste plaatsen in de eredivisie te eindigen.

Verblind door de financiële kansen

Er is ook een keerzijde. Halen clubs ondanks flinke investeringen de Champions League niet, dan dreigt een financieel fiasco. Onderzoekers van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (Han) waarschuwen daarvoor in hun jaarlijkse studie naar de financiën van eredivisieclubs, die woensdag uitkomt. Speciale aandacht is er voor vier topclubs met de meeste kans op die CL-plekken: Ajax, AZ, PSV en Feyenoord.

“Een cruciale T-splitsing”, zegt Job Gulikers, een van de Han-onderzoekers. “Nemen clubs het risico, in de hoop investeringen terug te verdienen met prijzengeld, of niet?” Gulikers wijst erop dat er meer kanshebbers dan plekken zijn, waardoor een ‘ratrace’ dreigt. “Waarbij de een meer wil investeren dan de concurrent, met alle gevolgen van dien. Ik vrees dat eredivisieclubs verblind zijn door de financiële kansen.”

Maar misgrijpen na grote investeringen kan leiden tot meer dan alleen sportieve teleurstelling, zegt Gulikers. “Zij kunnen onder verscherpt toezicht komen van de KNVB, omdat ze niet aan de financiële eisen voldoen. Dan kunnen clubs niet langer eigen beslissingen nemen.”

Daarmee breken clubs in potentie de buffers af die zij na corona juist opbouwen. Uit het onderzoek, uitgevoerd over het afgelopen seizoen 2021-2022, blijkt dat het eigen vermogen van meer dan de helft van de eredivisieclubs is gestegen en zij samen een recordomzet van 612 miljoen euro draaiden. En dat terwijl het seizoen begon met een lockdown en lege tribunes.

Riskante hypotheek

Maar waar bedrijven tijdens corona bezuinigden, gaven eredivisieclubs afgelopen jaar met 681 miljoen juist meer uit. Zelfs meer dan er in totaal binnenkwam. Vooral spelerssalarissen vormden een grote kostenpost. De clubs hebben niet ‘de tering naar de nering’ gezet, stellen de onderzoekers kritisch. Gulikers: “Wij hoopten dat corona zou leiden tot duurzamere bedrijfsmodellen, maar we hebben nu juist extra zorgen over nieuwe financiële risico’s rond de Champions League.”

De onderzoekers waarschuwen vooral landskampioen Feyenoord, dat met 1 miljoen euro nauwelijks eigen vermogen heeft waardoor het gevaarlijk is om risico’s te nemen, en PSV. De Eindhovenaren voerden de afgelopen jaren een financieel riskant beleid, zagen het eigen vermogen teruglopen tot krap 18 miljoen, hebben flinke belastingschulden en moesten de sterspelers Cody Gakpo en Noni Madueke deze winter verkopen om gaten te dichten.

Een nieuwe financiële domper volgt als PSV komend weekend in de laatste speelronde de tweede plaats en dus een plek in de CL-voorrondes in het komende seizoen verspeelt. “Als de raad van commissarissen, die wilde dat PSV flink bezuinigde, dan toch riskante investeringen goedkeurt en dat misgaat, moet PSV opnieuw gedwongen verkopen.”

Uit het onderzoek rijst ook de vraag of investeringen terugverdienen met prijzengeld een reëel scenario is. Driekwart van de pot met prijzengeld wordt verdeeld op basis van prestaties in komende seizoen en die in het verleden, en televisiegelden. De verwachting is niet dat Nederlandse clubs ver komen in de Champions League en de prestaties in dat toernooi in het recente verleden waren ook niet goed. Ook is Nederland een kleine speler op de televisiemarkt. “Zo’n hypotheek op de toekomst kan verkeerd aflopen.”

Maar bij clubs die Europees voetbal spelen domineert sentiment, stelt Gulikers. “Wij willen hier vooral prijzen pakken, vaak letterlijk tegen elke prijs. Het zou beter zijn als clubs inkomsten en uitgaven komend seizoen balanceren en een uitgavenlimiet stellen. Daarvoor moet je wel sterk in je schoenen staan.”

Geen pruimensap-effect

Ajax en AZ, andere kansrijke topclubs, lopen volgens de onderzoekers minder gevaar. Zij hebben het meeste eigen vermogen van alle Nederlandse clubs, respectievelijk 273 miljoen en 56,6 miljoen. Zij kunnen dan ook tegen een stootje, hoewel de risico’s blijven. Ajax gaf afgelopen zomer 100 miljoen uit aan spelers die voornamelijk miskopen bleken.

Al met al zijn de bevindingen gewoon positief, wil Gulikers wel benadrukken. Clubs hebben weer vet op de botten na corona, een verbeterde televisiedeal nadert, net als meer prijzengeld. Het is volgens Gulikers nu aan de clubs om niet in het ‘pruimensap-effect’ te trappen. “Waarbij alles wat erin gaat, er ook weer direct eruit gaat aan spelers. Neem niet dezelfde risico’s als tijdens corona, zodat de toekomst van clubs niet in het geding komt.”

Lees ook:
Financieel riskant beleid Gerbrands ten grondslag aan crisis PSV
Hoe kwam PSV in financiële problemen, waardoor het gedwongen was topspelers te verkopen? Trouw liet het een sporteconoom uitzoeken.