AZ-directeur Robert Eenhoorn: ‘We staan al jaren stil in Nederland’

Robert Eenhoorn wijst vanuit een vergaderruimte richting het veld in het Afas-stadion. Onlangs had hij daar een gesprek met oud-voetballer Kenneth Perez, die tegenwoordig optreedt als analist voor ESPN. “Of je nu tweede of twaalfde staat, dat maakt hier qua extra druk niet zo veel uit”, had Perez de algemeen directeur van AZ voorgehouden.

Eenhoorn, bezig aan zijn negende seizoen in Alkmaar, dacht er het zijne van. Want vorig seizoen, toen de club na de verkoop van spelers als Myron Boadu, Calvin Stengs, Marco Bizot en Teun Koopmeiners inderdaad even op de twaalfde plaats stond, was de kritiek niet mals geweest. Er waren witte zakdoekjes. Fluitconcerten. En spandoeken met teksten waarin de clubleiding werd gesommeerd méér geld uit te geven.

“Iedereen zegt altijd: het blijft hier zo rustig”, zegt oud-honkballer Eenhoorn, een lange, charismatische Rotterdammer, vanachter een beker koffie. “Binnenskamers is dat natuurlijk niet zo. Maar het blijft hier ogenschijnlijk rustig, omdat we - als de discussie op basis van de inhoud eenmaal gevoerd is - eenduidig naar buiten treden, zoals het eigenlijk zou moeten. Dat is ook de kracht van AZ.”

Heldere doelstelling

Want een vrijblijvende ambitie? Nee, dat zeker niet. Al vanaf 1 oktober 2014, zijn eerste werkdag in Alkmaar, heeft Eenhoorn een heldere doelstelling: AZ moet structureel bij de top-4 in de eredivisie eindigen, iets wat in de afgelopen acht seizoenen zes keer lukte, waarvan vier keer in de top-3.

“Als je zulke concrete doelen stelt, kun je tenminste ook op afgerekend worden. Om zo met elkaar het gesprek aan te gaan en te kijken: oké, we hebben het niet gehaald, maar wat gaat er dan niet goed en wat moet er beter? Op welke afdeling je hier ook werkt, het begint wel met feiten. Iedereen heeft natuurlijk recht op zijn mening, maar niet op zijn eigen feiten.”

Vooralsnog gaat het ook dit seizoen weer crescendo met de club die in 2009 voor het laatst landskampioen werd. Uiterst stabiel oogt AZ. Uiteraard werden er weer spelers verkocht, zoals Owen Wijndal en Fredrik Midtsjö, maar relatieve koopjes als Vangelis Pavlidis, Jens Odgaard en Sam Beukema stonden direct klaar om de leemte op te vullen. Ook de jeugdopleiding leverde weer een aantal talenten af, onder wie Maxim Dekker, Myron van Brederode en de relatieve laatbloeier Tijjani Reijnders. Onder leiding van trainer Pascal Jansen, die vorige maand zijn contract tot en met 2025 verlengde, reist AZ zaterdagavond als nummer twee naar koploper Feyenoord. “Fysiek is het mogelijk, je moet erin geloven”, zegt Eenhoorn over de topper in de eredivisie. “Vaak zit dat ook in gedrag. Is men bereid écht de strijd aan te gaan? Dat gaan we zien. Tegen een zeer goede tegenstander.”

Sympathiek provincieclubje uit de kaasstad

Die mindset appelleert aan een cultuur die Eenhoorn in Alkmaar heeft proberen te veranderen. Want wat Perez eerder deze maand tegen hem zei, was natuurlijk niet nieuw voor hem. Eenhoorn pakt zijn telefoon erbij. Op zijn scherm laat hij de afbeelding van een krantenknipsel uit 2014 zien, met daarboven de kop: ‘AZ kan weer kampioen worden’. “Dat zei ik niet om stoer te willen klinken, maar omdat ik daar ook echt in geloof. Zie het seizoen 2019/2020. We waren er toen dicht bij”, kijkt hij streng. “In topsport geldt: als je aan de top wilt komen, dan begint het altijd met een visie en een strategie. Natuurlijk heb je uiteindelijk ook kwaliteit van mensen nodig die daar in geloven. En dan moet je vastberaden en volhardend zijn. En gaandeweg, als dingen lukken, kun je ook feitelijk laten zien dat het niet onmogelijk is.”

AZ heeft een meer actieve, brutalere houding gekregen onder Eenhoorn. Wat nou traditionele top-3? AZ bindt de strijd aan, ageert ertegen. Een houding die soms hoongelach en weerstand oplevert. Och, sympathiek provincieclubje uit de kaasstad. Het kwam treffend tot uiting in het coronajaar 2020, toen het eredivisieseizoen werd afgebroken en Ajax tot nummer één werd uitgeroepen, ondanks dat het in punten gelijk stond met AZ.

“Er was geen regelgeving, anders dan dat het bestuur betaald voetbal iets mocht besluiten. Er stond niet dat je een keuze moest maken tussen het doelsaldo of het onderlinge resultaat (AZ won dat seizoen twee keer van Ajax, red.). Het ging niet alleen over de nummer één-positie en het Champions League-ticket, maar ook over de verdeling van de gelden. De meningen waren erg gekleurd. Waarbij wij nog steeds niet het vertrouwen hebben dat als dit nog een keer zou gebeuren of iets soortgelijks, dat de KNVB er dan onafhankelijk in zou zitten. Dat vertrouwen hebben we ook na de wisseling van de wacht in Zeist niet.”

Speeltuin

Hij doelt op het vertrek van Eric Gudde als directeur betaald voetbal van de KNVB en de komst van Marianne van Leeuwen als zijn opvolgster. Eenhoorn blijft kritisch. Hij vindt de eredivisie nog altijd ‘een speeltuin’. Zeker in vergelijking met competities als La Liga in Spanje en de Premier League in Engeland. Laatste pijnpunt: in 2021 waren plannen gesmeed voor een NL League, een competitie waarin de clubs onafhankelijker zouden worden van de KNVB, de organisator van de eredivisie. 34 profclubs waren voor, maar omdat Ajax en Feyenoord weigerden mee te doen, zijn de plannen nog steeds niet geconcretiseerd.

“Als je kijkt naar de governance van het voetbal in Nederland, dan zie je een groot verschil met topcompetities als La Liga en de Premier League”, meent Eenhoorn. “Als er daar een besluit moet worden genomen, dan neemt de league een besluit in het belang van de competitie. Wij hebben een model in Nederland, waarin voor een besluit bij vier verschillende bestuursorganen een meerderheid moet krijgen: die van de eerste divisie, de eredivisie en dan nog een paar bij de KNVB. Er is natuurlijk geen league ter wereld die vier gremia langs moet om tot een besluit te komen. En als blijkt dat een grote club tegen is, het dan niet telt. Dan sta je stil. Dat staan we natuurlijk ook al jaren. De KNVB is er een meester in om de status quo te bewaken. Want dat voelt veilig. En dan kun je heel lang op je plek blijven zitten.”

Terwijl er qua tv-gelden en marketing nog veel te winnen valt, denkt Eenhoorn. In Amerika gaat het anders, weet hij. Van 1990 tot en met 1998 was hij er honkballer voor de New York Yankees, Anaheim Angels en New York Mets. Jaren die hem gevormd hebben. “Ik heb als topsporter gezien hoe ‘goed’ eruit ziet. Of het nu over accommodaties gaat, hoe je een league runt, of als je praat over websites en apps; de Premier League doet heel veel na vanuit de Major League en de NBA.”

Best geleide club van Nederland

AZ wordt inmiddels de best geleide club van Nederland genoemd. Onder het bewind van Eenhoorn en directeur voetbalzaken Max Huiberts steeg het eigen vermogen van de club van zes naar bijna zestig miljoen euro. Eenhoorn ziet dat het bij veel clubs anders gaat.

“Wij zijn van mening dat je met incidentele inkomsten geen structurele kosten moet maken”, benadrukt Eenhoorn. “Je ziet dat veel clubs zich allerlei geld al toe-eigenen voordat ze het überhaupt gekregen hebben en er structureel beleid op loslaten. Dan krijg je situaties dat je, als het een keer niet lukt, moet gaan aankloppen bij vrienden of gemeentes. Daar willen wij graag van wegblijven.” Een oorlogskas om straks een gooi te doen naar het tweede Champions League-ticket in de eredivisie, zoals PSV doet? “Wij investeren op onze eigen manier.” En vijftien, twintig miljoen euro voor een speler uitgeven? Eenhoorn, meteen: “Kansloos.”

Zaterdagavond gaat hij naar de Kuip, de club waar hij als supporter zo vaak zijn geliefde Feyenoord zag spelen. “Het is misschien wel het mooiste stadion, de mooiste ambiance om in te voetballen.” Of Eenhoorn, 55 jaar oud en bezig aan zijn negende seizoen in Alkmaar, de ambitie heeft om van werkomgeving te veranderen? Feyenoord hengelde in het verleden naar zijn diensten.

“Voor mij is een aantal dingen belangrijk”, schetst hij. “Zit er nog groei in de organisatie waarin je zit? Zijn mensen nog bereid om te willen groeien? En hoe is de verstandhouding met de mensen die daarbij betrokken zijn? Als dat allemaal goed is, dan heb je - zoals dat heet - werkplezier. Ik heb nooit, ook niet als speler, gekozen voor de plek waar het meest geld te wachten ligt, want dan had ik niet meer bij AZ gezeten. Maar mijn relatie met - en de kwaliteit van de mensen om mij heen, zoals met Max (Huiberts, de technisch directeur met wie hij sinds 2016 samenwerkt, red.), maakt het lastig om de werkomgeving van AZ te verlaten.”

Eerst kampioen worden? Dikke grijns: “Dat zou het meest bijzondere zijn.”

Lees ook:

AZ-FC Utrecht: een heerlijk spektakel, met Grieken in de hoofdrol en belangstelling vanuit Japan

AZ en FC Utrecht maakten reclame voor de eredivisie. 5-5 werd het. “Als we kampioen willen worden, dan moet het beter.”

Na AZ maken ook Twente en Feyenoord reclame voor eredivisie

Feyenoord liet bij FC Twente een kans liggen om verder uit te lopen (1-1), in een wedstrijd met een hoge amusementswaarde en goed aantrekkelijk voetbal.