Na een jaar oorlog zijn honderden Oekraïense sporters gesneuveld. De voetbalcompetitie is hervat, maar moet het land nog meedoen aan de Olympische Spelen van Parijs?
De oorlog in Oekraïne, die vrijdag een jaar geleden begon, laat ook in de Oekraïense topsport diepe wonden achter. Veel sportcentra zijn verwoest en ook lieten veel atleten het leven. Sportminister Vadym Goettsait, tevens hoofd van het Oekraïens nationaal olympisch comité, kwam eind januari tegen persbureau Reuters met cijfers. Volgens hem zijn zeker 220 Oekraïense sporters omgekomen als gevolg van de Russische invasie. Meer dan 340 sportcentra zijn vernield.
Op de muur achter Goettsait hingen tijdens de bijeenkomst met journalisten foto’s van gesneuvelde atleten. Als eerbetoon, net als op verschillende sites waar de namen van de gestorvenen voortleven. Zo stierf schutter Ivan Bidnyak, actief op de Olympische Spelen van 2012, in de regio rond Cherson, waar in het begin van de oorlog de gevechten woedden. Kunstschaatser Dmytro Sharpar liet het leven in Bachmoet, de plek waar deze dagen de heftigste gevechten plaatsvinden.
‘Ik bescherm mijn land op de baan’
Anderen stierven door bombardementen of door ander geweld. De veertienjarige gewichthefster Alina Perehudova werd door kogels van scherpschutters werd geraakt in bezet Marioepol. En marathonloper Serhiy Pronevych werd gesnapt toen hij midden in de nacht op eigen houtje Russische militaire voertuigen met molotovcocktails probeerde te verwoesten.
Er zijn atleten die na een jaar oorlog de sportieve wederopstanding van Oekraïne wel door kunnen vertellen en laten zien dat winnen nog steeds mogelijk is. Bokser Oleksandr Usyk hielp in de begindagen van de oorlog mee met de verdediging van zijn land, om in augustus zijn titel in het zwaargewicht te verdedigen. En Yaroslava Mahuchikh vertelde na haar wereldindoortitel hoogspringen hoe ze bij het begin van de invasie wakker werd van de bombardementen in haar woonplaats Dnipro, na drie dagen op de vlucht heil vond in Polen, maar dat ze bij het wereldkampioenschap wilde laten zien hoe sterk Oekraïners zijn. “Ons leger beschermt ons land thuis, en ik bescherm mijn land op de baan.”
De Oekraïense sport richtte zich afgelopen jaar ondanks alles op, ook in eigen land. Zo werd de voetbalcompetitie weer opgestart, zij het zonder Desna Chernihiv, de club waar op het veld flinke kraters te zien waren als gevolg van grote bombardementen in de begindagen van de oorlog. Het voetbal was een steun in de rug voor de soldaten aan het front, zei oud-voetballer Evgeniy Levchenko.
Onder eigen vlag uitkomen
Toch sporten veel atleten niet altijd meer binnen de landsgrenzen. Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) stelde woensdag dat al zeker drieduizend atleten zijn geholpen om elders hun carrière voort te zetten. Die atleten kregen onder meer financiële steun, maar werden ook geholpen met logistieke keuzes en met (trainings)materiaal. Volgens sportminister Goettsait hebben zeker veertig landen allerlei vormen van trainingsaccommodaties aangeboden.
Veel sportfederaties weren inmiddels Russische en Belarussische atleten op hun toernooien. Maar dat is nog niet overal het geval en dat leidt tot felle Oekraïense reacties. Oekraïense boksers komen bijvoorbeeld niet meer uit op evenementen van de internationale boksbond IBA, zo werd donderdag duidelijk. Dit omdat de Russische voorzitter van de IBA onlangs besloot dat Russen en Belarussen wel ‘gewoon’ onder eigen vlag mogen uitkomen.
Het belangrijkste vraagstuk nu is of Oekraïense sporters volgend jaar deel gaan nemen aan de Olympische Spelen in Parijs, nu het plan er ligt om Russen en Wit-Russen onder neutrale vlag deel te laten nemen. De wens van het naar eigen zeggen neutrale IOC is om via de sport kameraadschap en vrede te promoten. Bovendien, zo beargumenteert het IOC, is er nu geen resolutie van de Verenigde Naties voor sancties tegen Rusland, zoals dat bijvoorbeeld ten tijde van de apartheid wel zo was met Zuid-Afrika.
Half vergane tatami
President Zelensky fileerde dat standpunt van IOC-voorzitter Thomas Bach twee weken geleden, overigens net als bokskampioen Volodymyr Klitschko, die stelde dat het IOC simpelweg niet neutraal kan zijn. Zelensky plaatste op sociale media foto’s van schermers die oefenen op een ingestorte eerste verdieping van een sportcomplex, van judoka’s die sparren op een half vergane tatami en van karateka’s die elkaar tussen de brokstukken proberen te raken. De sport gaat door in Oekraïne, wilde Zelensky maar zeggen. “Maar olympische waarden en oorlog staan fundamenteel haaks op elkaar.”
Sportminister Goettsait schreef vorige week op zijn Facebookpagina dat Oekraïne een boycot van de Spelen overweegt, mochten Russische atleten op enige manier toch deelnemen. “Als we zoveel mensen verliezen, zoveel atleten, dan is het leven meer waard dan elke medaille die we behalen.”
Lees ook:
De voetbal rolt weer in Oekraïne: ‘Dit gaat niet alleen over sport’
Ondanks de oorlog ging de Oekraïense voetbalcompetitie dinsdag weer van start. In het openingsduel werd niet gescoord, maar de 0-0 had een grote symbolische waarde.
