Alle kritiek op Qatar heeft wel degelijk verschil gemaakt

Wie nu nog kritiek heeft op het WK in Qatar komt veel te laat. Er is op korte termijn weinig meer te bereiken, zegt Daniela Heerdt, bij het Asser Instituut voor internationaal recht specialist op het gebied van mensenrechten tijdens grote sporttoernooien. Maar het aankaarten van de misstanden, zoals zeker het laatste jaar is gebeurd, heeft wel impact gehad, stelt Heerdt. “Dit hele jaar met het WK in Qatar en de Olympische Spelen in China heeft enorm geholpen om het thema sport en mensenrechten op de kaart te zetten.”

Voor de arbeidsmigranten die tijdens de bouw van de stadions zijn uitgebuit of gestorven in Qatar verandert dat juridisch niets. Maar ook de Fifa voelt de druk, zegt Heerdt. De wereldvoetbalbond zet dit jaar in Qatar niet voor niets voor het eerst bij een WK vrijwilligers in die voor, tijdens en na wedstrijden in de gaten houden of afspraken over mensenrechten worden nageleefd. “Het gaat dan vooral om game-time-risico’s als bijvoorbeeld discriminatie tijdens de veiligheidscheck. De vraag is hoe effectief dat is.”

Regenboogvlaggen

Tijdens het WK zijn de rechten van bezoekers wel gewaarborgd, verwacht Heerdt. “In het stadion mogen bijvoorbeeld regenboogvlaggen zwaaien. Mensen van de lhbti-gemeenschap worden niet aangehouden. Qatar weet dat de hele wereld kijkt. Maar het is veel belangrijker wat er na het WK gebeurt. Want er wonen ook homoseksuele mensen ín Qatar. Wat gebeurt er met hen? Daarom is het in gesprek blijven zo belangrijk, zeker nu er veranderingen zijn die in die regio nog nooit zijn doorgevoerd.”

Want daarin mist ze nuance. Heerdt: “Er is wel degelijk wetgeving veranderd in Qatar, ten gunste van mensenrechten voor arbeiders. En hoewel het vooral op papier is, het echt te traag gaat en niet voor ­iedereen geldt, is dat voor het eerst naar aanleiding van een groot sport­evenement. Dat hebben we niet gezien in bijvoorbeeld 2018 in Rusland, of in 2014 in Brazilië.”

Bovendien, zo zegt Heerdt, rea­geren grote sportorganisaties op de kritiek. “Als je ziet waar de volgende grote toernooien worden gehouden (Olympische Spelen in Parijs en het WK in Amerika, Mexico en Canada, red.), dan lijkt mij dat een teken dat sportorganisaties hopen minder risico te lopen, maar het is belangrijk te beseffen dat er ook kansen zijn om de mensenrechten te versterken in aanloop naar een sportevenement.”

Lees ook:

Kritiek op Qatar komt toch vooral van westerse landen

In Nederland is er veel discussie over het omstreden WK voetbal. Veel mensen hebben gezegd niet te gaan kijken naar de wedstrijden. Hoe is dat in andere landen?