Zou het nog goedkomen tussen mij en Tomas Halik?

Ik loop inmiddels al heel wat jaren achter de feiten aan en heb geen deel aan die waarheid die velen in mijn biotoop wel hebben leren kennen. Wie mij tegenkomt, ziet zo op het oog niets aan mij. Een lange man, enigszins studentikoos gekleed, maar in wezen niets mis mee, is de heersende opinie.

Zien die mensen dan niet dat ik lijd aan een gebrek? Verstandelijk ben ik in orde, maar ondertussen mis ik wel degelijk iets. Vergelijk mij maar met een lid van een gezin in het Nederland van eind jaren zestig. De hele straat heeft televisie, alleen bij jou thuis staat er nog niet zo’n apparaat. “Volgens mij hebben ze hier nog geen tv”, hoor je ‘s avonds laat iemand op straat zeggen.

Het gaat over jou.

Natuurlijk heb ik alles geprobeerd om verbetering aan te brengen in de deplorabele situatie waarin ik mij bevind. Ik besloot mijn leefwijze te verbeteren: meer slapen, goed opletten wat ik eet. Van die dingen. Ook heb ik alles in het werk gesteld om mij intellectueel te laten bijscholen.

Gebaseerd op niets

Wat zou ik graag hier even achteloos de titel van een van zijn boeken laten vallen. Dat u denkt: deze columnist is belezen en weet waar hij het over heeft. Toch doe ik het niet: het zou oneerlijk zijn, want gebaseerd op niets. Hoe ik het ook wend of keer: feit is en blijft dat het maar niks wil worden tussen mij en Tomas Halik.

Voor de zekerheid het volgende: Tomas Halik (1948) is een Tsjechische rooms-katholieke priester en hoogleraar filosofie aan de Karelsuniversiteit in Praag. Hij is internationaal vermaard door zijn pleidooi voor een open gesprek tussen godsdienst en de seculiere samenleving. Zijn boeken zijn in vele talen vertaald en in 2014 ontving hij de prestigieuze Templetonprijs.

Halik is al lange tijd de held van nogal wat mensen in het veld van kerk en samenleving. Mensen die hebben nagedacht over de wereld en in het bijzonder over de aanwezigheid van God daarin. Mensen die ik hoog heb zitten. Ze hebben vaak alle boeken van Halik gelezen.

Ik geen één. Het lukt me niet.

Het eerste boek van Halik dat ik probeerde te lezen was volgens mij Geduld met God; Twijfel als brug tussen geloven en niet-geloven uit 2013. Wat ik ook deed, ik slaagde er niet in de tekst tot mij te nemen. De zinnen kwamen wel mijn kant op, ik las ze ook, maar mijn hersenen konden er niks mee. Alsof ik in een Praags restaurant naar de menukaart in het Tsjechisch zat te kijken.

Ik hou me stil

Niet lang daarna moest ik op een bijeenkomst zijn met veel geleerde mensen. Ik kwam als laatste de zaal binnen. Een bekende theoloog zei me vriendelijk gedag en ging vervolgens door met een doorwrocht betoog. Als ik me het goed herinner viel toen al snel de naam van Tomas Halik. Op zo’n moment hou ik me stil en hoop dat het onderwerp van gesprek snel verandert.

De boeken van Halik zijn voor mij altijd onneembare vestingen gebleven. Al jaren kom ik geen theologisch café meer binnen. Ik speel graag de rol van buitenstaander, maar door andere intellectuelen te worden buitengesloten doet pijn.

Kent u dat gevoel?

Nu heeft Halík alweer een nieuw boek geschreven met de werkelijk schitterende titel De namiddag van het christendom; Op weg naar een nieuw tijdperk. Het kreeg in deze krant vier sterren. Volgens kerkhistoricus Peter Nissen in zijn onvolprezen ‘rubriek’ op Facebook ging het hier om nu al ‘hét theologische boek van het jaar 2023.’

En het is pas mei.

Ik voelde: dit is mijn laatste kans om het goed te maken met Halík. De eerste boekwinkel die ik bezocht, had De namiddag van het christendom niet in huis. “Ik kan het voor u bestellen, dan is het er morgen”, zei de vrouw achter de toonbank. Daar kon ik niet op wachten. Bij de volgende boekwinkel, aan de gracht, hadden ze het nog wel. Even dacht ik erover om er twee te kopen en zo iets af te dwingen. Maar dat deed ik niet.

Nu ligt het boek voor me. Ik sla het open. ‘Opgedragen aan paus Franciscus, met eerbied en dankbaarheid’, lees ik voorin. Op de volgende pagina staat een citaat van Jesaja. ‘Zie, Ik ga iets nieuws maken, het is al aan het kiemen, weet u dat niet?’

Alles is nog mogelijk.