‘We prijzen God om zijn schepping, dan kun je niet naar buiten lopen om de boel te verstieren’

Broeder Isaac van abdij Koningshoeven in Tilburg draagt niet alleen een habijt van gerecycled denim. Hij werkt ernaar toe dat de abdij volledig circulair wordt, en de productie van het La Trappe-bier zo duurzaam mogelijk.

Buiten wil de zon maar niet doorbreken. Binnen, in een ontvangstkamer van abdij Koningshoeven, zit broeder Isaac, aan tafel. Hij neemt een slok koffie en kijkt uit het raam. “Ziet u die grote boom daar?” Hij wijst naar buiten. “Die levert de aarde meer zuurstof op dan u en ik samen.”

Broeder Isaac (71) is sinds een jaar abt van Abdij Koningshoeven in het Brabantse Berkel-Enschot onder de rook van Tilburg. Ooit woonden hier 153 cisterciënzers van de Strikte Observantie, in de volksmond trappisten genoemd. Nu zijn dat er negentien. Broeder Isaac is niet alleen de geestelijk vader van zijn medebroeders, maar geeft ook leiding aan een groot bedrijf. Koningshoeven brouwt bier – het beroemde La Trappe in allerlei varianten – en verder kun je in de kloosterwinkel terecht voor onder meer kaas, honing en chocola van eigen fabricaat. Alles gemaakt met respect voor de natuur.

Geen woorden maar daden

“Duurzaamheid is mijn passie”, zegt broeder Isaac. “Als je zoals wij een bedrijf hebben in een buitengebied, moet je je verantwoordelijkheid kennen. Wij komen zeven keer per dag bij elkaar om God te prijzen om zijn schepping, dan kun je niet naar buiten lopen om de boel te gaan verstieren. Je moet doen wat je preekt. Geen woorden maar daden.”

Het begint allemaal bij jezelf dus, ook voor de abt. Zo draagt hij een habijt van gerecycled denim. “Verder wandel ik veel in onze prachtige tuin. Elke dag wel. Voor de rest vind ik het mijn plicht bij het bestuur van de communiteit en in de bedrijfsvoering in alles rekening te houden met Gods schepping. Zo hebben we in de communiteit een groene commissie waarin drie broeders nadenken hoe we nóg duurzamer kunnen leven.”

Vorig jaar gaf broeder Isaac zijn medebroeders voor Sinterklaas een eierwekker cadeau, zodat ze bij het douchen de tijd precies kunnen bijhouden. Niet meer dan vijf minuten douchen is de regel in de abdij. Die eierwekker staat ook in alle badkamers van het gastenhuis, net als een emmer waarmee je het douchewater dient op te vangen dat dan weer gebruikt kan worden om de wc door te spoelen. Ook zet de communiteit in op het scheiden van afval.

Rentmeesters

Broeder Isaac brengt de lege koffiekopjes naar de keuken en loopt dan de deur uit. “Kom, ik wil u iets laten zien.” In zijn hand heeft hij zijn mobiele telefoon, hij zal regelmatig worden gebeld. Buiten zijn twee tuinmannen aan het werk in een van de perken naast de ingang van de abdij. “Een van de manier waarop wij de natuur eerbiedigen, is ervoor te zorgen dat er die goed onderhouden wordt. Wij monniken hebben geen biologisch nageslacht, maar wij hebben wel een grote verantwoordelijkheid voor de kinderen die na ons komen. Wij hebben iets terug te geven aan hen. Ook zij hebben recht op de schoonheid van de natuur.”

Of broeder Isaac de natuur iets heiligs vindt? Hij aarzelt een moment. “Het enige wat ik over God kan ontdekken en vinden is in relatie tot een ander. Zoals nu tot u en laten we zeggen ook tot de natuur. Dat wij daarbij samen in de wereld zijn aangesteld als goede rentmeesters, zorgt ervoor dat de natuur heilig is. Maar meer in de zin van het numineuze van de Duits-lutherse theoloog Rudolf Otto. Hij introduceerde het begrip ‘heilige leegte’, die je in de natuur kunt vinden en waar de sabbat eigenlijk voor bedoeld was. Daar kunnen God en de mens dan samen vertoeven.”

We passeren de brouwerij, waar hard wordt gewerkt. Broeder Isaac vertelt dat ze meer biologisch bier willen gaan maken. “Verder gaan we als merkeigenaar steeds meer eisen stellen aan de partijen waarmee we samenwerken. Als wij alles zo duurzaam mogelijk proberen te doen, dan verwachten we dat ook van onze partners.”

Na ongeveer tien minuten lopen, komen we aan bij het doel van de wandeling: de waterzuiveringsinstallatie van de abdij. Het ruikt er een beetje naar compost. Met veel kennis van zaken legt broeder Isaac uit hoe de zuiveringsinstallatie functioneert. Het is de bedoeling dat de abdij volledig circulair wordt en al het afvalwater weer wordt teruggebracht tot drinkwater. “Dat lukt nu maar voor 60 procent. Je moet altijd blijven dromen. Of ik het zelf nog ga meemaken is de vraag, maar we moeten als communiteit continu perspectieven blijven creëren.”

Spirituele motor

Dan luidt in de verte de klok van de abdijkerk. Het is bijna half twaalf. Tijd voor eucharistieviering en middaggebed (ook wel sext geheten). Genoeg gepraat, er moet weer worden gebeden. “Die gebedstijden waarin wij God dag in dag uit prijzen voor zijn schepping in gebeden en psalmen zijn mijn spirituele motor. Kent u Psalm 133? Nergens wordt Gods natuur zo mooi bezongen.”

Hij citeert uit zijn hoofd. Vanzelfsprekend. ‘Zie, hoe goed, hoe weldadig broeders te wezen en samen te zijn, olie kostelijk op het hóofd, nedervloeiend over de báard, de baard van Aaron die nederdaalt over de rand van zijn priestergewaad, dauw van de Hermon die nederdaalt over de bergen van Sion. Want daar gebiedt Hij de zegen, de Heer: leven in eeuwigheid.’

Hij is even stil. “Echt heel het Heilig Land, heel de heilige natuur wordt bedekt. Je zou kunnen zeggen: met manna, hemelsbrood. Prachtig toch? Sorry, nu moet ik gaan, anders ben ik te laat in de kerk.”

Lees ook:

John Kayongo is dansleraar en groeide op met Ubuntufilosofie.

Ik hoef geen verbinding te zoeken met de natuur, want ik bén de natuur