Wat relativering voor corona-doemdenkers

Theoloog Ojas de Ronde ging door voor een goede crisismanager. Maar nu, in de coronacrisis, is hij het spoor volledig bijster. In Reflectie, magazine voor religie en spiritualiteit, schrijft hij dat hij zich voelt als in een auto in dichte mist. Voor zich ziet hij niets, achter zich óók niet. ‘Alleen het hier en nu geldt en met dat inzicht moet ik keuzes maken en beslissingen nemen (…) De illusie van controle is als een jas van ons ­afgevallen, ons onbeschermd achterlatend, angstig en rillerig in een onbekend gebied.’

Met een vriend sprak hij over die onzekerheid. Die vriend mailde hem dat hij zich zó onveilig voelt, dat hij nog liever uitgaat van een doemscenario – dan heeft hij tenminste nog het idee dat hij greep heeft op de toekomst, terwijl hij die nu door die onzekerheid heeft verloren. Maar hij corrigeert zichzelf: ‘Het is nep, we weten even niets over wat de crisis ons gaat opleveren. Daarom kies ik geen scenario. Ik geef gewoon toe: dit is zo onverwacht, we zijn even de weg kwijt. Heel stressvol, maar we moeten er mee leven.’

Hoe? De Ronde doet samen met zijn vrouw dagelijks via internet een groepsmeditatie. Dat helpt. Hij gaat ook te rade bij de Chinese traditie. Crisis is in het Chinees een inspirerend woord, schrijft De Ronde. Want het verwijst naar gevaar én naar kans. ‘Beide beelden zijn belangrijk. Gevaar betekent dat we heel alert moeten zijn op wat er werkelijk gaande is en kans is vertrouwen hebben in de nieuwe mogelijkheden die de crisis biedt.’ Die kansen zitten in een ‘werkelijke transformatie’ van mens en samenleving.

Met die verbinding van het persoonlijke en het politieke zitten we dicht bij het maatschappelijk burgerschap dat François Levrau bepleit in Filosofie en Praktijk. Heel simpel legt deze doctor in de sociale wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen dat uit met een colablikje. Het is niet erg als iemand dat weggooit, maar als we dat allemaal doen zitten we met een giga zwerfvuilprobleem. Dat mechanisme is ook toe te passen op corona: iemand die zondigt is niet het probleem, wel de massa die dat doet. ‘Politiek en burgerschap zijn nauw verweven en de stabiliteit van een samenleving staat of valt met de mate waarin burgers ook in hun dagelijkse handelingen en keuzes zoveel als mogelijk tegemoet­komen aan wat de regels, wetten, sociale instituten willen gerealiseerd zien worden’, schrijft Levrau. Van mensen verwacht hij met name matiging van het eigen gedrag en persoonlijke verantwoordelijkheid in het maken van keuzes.

Kloosterlingen zijn geoefend in die onthouding. Maar uitgerekend vanuit die hoek komt er relativering. Klooster sprak in de vastentijd met zuster Katharina Michiels, abdis in het trappistenklooster in het Vlaamse Brecht. Ze heeft de zusters aangeraden niet minder te slapen, maar juist meer. En om de weerstand in coronatijd te vergroten, eten de nonnen óók zo nu en dan een stukje vlees. ‘Dat is voor trappisten ongehoord natuurlijk. Maar ik denk: weet je, dat is proberen u aan te passen aan de wisselende omstandigheden. Als we in deze crisis niet mogen bewegen, groeien, dan zouden we zeggen: Nee, het is vasten hè, dat staat boven alles en we houden dat regime vast. Maar zo werkt het niet.’

Lees eerdere afleveringen in ons dossier Bladen.