Op de terugkeer van Arjen Robben, die weer gaat voetballen bij FC Groningen, de club waar hij ooit begon, is zeer enthousiast gereageerd. Hoe komt dat, vraagt het theologisch elftal zich af.
Het was voor velen een lichtpuntje afgelopen week, in deze verder nog donkere corona-tijden: Arjen Robben keert terug naar FC Groningen! Na een glanzende internationale carrière “kwam de verloren zoon” weer thuis, zeiden de fans. En het was feest: de aankondiging ging gepaard met Groninger eierballen, kippenvel en zelfs tranen van de voorzitters van de supportersverenigingen. In een halve dag werden er zestienhonderd extra seizoenskaarten verkocht, en dat was erg welkom bij de armlastige club.
Blijkbaar brengt de actie van Arjen Robben iets aan het licht dat verloren was gewaand. Maar wat precies? Waarom worden wij hier zo enthousiast van, en welke maatschappelijke behoefte schuilt hier achter?
Jos Moons, jezuïet en onderzoeker aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg: “Ik vind het mooi om te zien wat de terugkeer van Arjen Robben teweegbrengt. Het is echt een volksbeweging: de redder is terug, en iedereen is blij. Wij moderne mensen houden van dat soort verhalen. Het zijn sprookjes die ons even aanspreken op onze zachte kant, in een cultuur waarin verder alles altijd rationalistisch moet zijn. Het is het voetbal-equivalent van al die dierenfilmpjes op Twitter, waar we ons ook even kunnen warmen aan schattige dieren die goed zijn voor elkaar. Het spreekt ook iets religieus aan: een echt goede voetballer die waarschijnlijk heel erg onderbetaald wordt nu hij een armlastige club gaat helpen. Het is daarmee een soort roepingsverhaal: Arjen Robben gaat niet meer voor het grote geld, maar hij gaat ergens van dienst zijn.”
Alain Verheij, theoloog, schrijver én voetballiefhebber: “In Nederland zijn we apetrots op onze internationale voetballers. Maar we zijn ook altijd bang dat ze te ver boven het maaiveld uitsteken. Vergeten zij ons niet als zij miljoenen in het buitenland verdienen? En dan heb je Arjen Robben, precies zo iemand van wie iedereen weet wat voor glanzende carrière hij achter de rug heeft, en die trekt gewoon weer zo’n groen shirtje aan om in de provincie een gewone voetbalclub te helpen. Dat vinden wij prachtig.
“Ik moet niet zozeer denken aan de verloren zoon, maar vooral aan hoofdstuk 2 uit het bijbelboek Filippenzen, een van de oudste christelijke liederen over Jezus: hij die zijn gelijkheid aan God niet vasthield, dat niet ‘als een roof’ beschouwde, maar ‘zich ontledigde’ en naar de wereld kwam. Die beweging naar de nederigheid toe lijkt Robben ook te maken: hij was een voetbalgod, maar hij beschouwt dat allemaal niet als zijn privébezit. Hij blijft niet hoog verheven en onbenaderbaar. Nee, hij ontledigt zichzelf en komt ons tegemoet. Die houding vinden wij mooi, dat is een diep-christelijke rest in het DNA van onze cultuur.”
Moons: “Tegelijkertijd ben ik als jezuïet principieel sceptisch over motieven van mensen. Motieven zijn altijd gemengd. Er wordt gezegd dat Robben Groningen komt helpen. Maar laten we wel wezen: hij houdt van voetbal en dat gaat bij Bayern München niet meer lukken. Wij willen graag een verhaal vol inzet en zelfverloochening, maar hij vindt het leuk om te voetballen! En het is voor hem ook fantastisch om op zo’n manier onthaald te worden, met een lunch en eierballen. Dat altruïsme en eigenbelang in elkaar overlopen is helemaal niet erg, dat loopt altijd in elkaar over. Maar het is goed om te erkennen dat alle roepingsverhalen en dus ook deze ambigu zijn. We moeten onze activiteiten niet verhevener of spiritueler maken dan ze zijn.”
Verheij: “Daar heb je gelijk in. En sporters hebben natuurlijk ook het privilege dat hun hobby hun talent bleek te zijn, en ook nog eens goed betaalde. Maar dat is op zich niet erg. Ik ben net mijn tweede boek aan het afronden, en de titel wordt: ‘Ode aan de verliezer’. Daarin stel ik de vraag: wat is bijbels gesproken nu echt succes? Echt succes is niet dat je voor jezelf enorme rijkdommen en eer vergaart. Echt succes hangt in de Bijbel af van de vraag: naar wie zie je om, nadat je succes hebt verworven? Juist in dat licht blijkt Robben nu een succesvolle voetballer te zijn.”
Moons: “Ik vond het wel mooi dat Robben op de persconferentie had gezegd: het mag mislukken. Robben houdt van voetbal, en hij wil dit proberen. Daarin schuilt iets van openheid en onzekerheid. Wij zien vaak de geslaagde kant van de voetbalwereld, maar er komt ook heel veel mislukking bij kijken: mensen raken geblesseerd, zitten altijd op de bank. Als christen begroet ik dat iemand de mogelijkheid van mislukken aanvaardt, dat dat geen probleem is. En: wij ontvangen het leven van God. Dat betekent dat we iets terug mogen doen. Robben is een gevierd voetballer die veel heeft verdiend. Maar Arjen Robben is dankbaar voor waar hij vandaan komt, en wil nu iets terug doen. Dankbaarheid is in een christelijk leven ook een belangrijke waarde, omdat je daarmee erkent wat je van God en anderen gekregen hebt.”
Verheij: “Robben is zo dus toch wel een voorbeeld. En dat wil ik graag benadrukken: de voetbalwereld kan wel meer van zulke voorbeelden gebruiken. Want laten we eerlijk zijn: voetbal wordt steeds meer een goddeloze sport. Of het nu gaat over de grove kleedkamercultuur die je ook bij ‘Veronica Inside’ ziet, of over de slavenstadions van Qatar (waar in 2022 het WK wordt gehouden, red). In die zin hoop ik dat er meer morele voorbeelden opstaan in de voetbalwereld. En natuurlijk dat Oranje ervoor kiest om niet naar Qatar te gaan.”
Lees ook:
Waarom Arjen Robben besloot terug te keren op het voetbalveld: ‘Natuurlijk kan het mislukken. Ja, en?’
Arjen Robben gaat weer voetballen, bij zijn jeugdliefde FC Groningen. Een sprookje voor de club, supporters én eredivisie. ‘Waarom? In een woord: clubliefde.’
