Prins Carlos de Bourbon de Parme: ‘Wij leven in een onrechtvaardige wereld’

Het ligt voor de hand om de passie van prins Carlos de Bourbon de Parme voor een duurzame wereld toe te schrijven aan zijn moeder, prinses Irene. Zij ijvert al jaren voor een andere omgang met de natuur. Wanneer prins Carlos zich via een Zoom-verbinding meldt en hem gevraagd wordt naar zijn inzet voor duurzaamheid, noemt hij inderdaad zijn moeder. “Maar mijn vader was net zo belangrijk voor mijn betrokkenheid bij een betere wereld. Mijn moeder was meer op de natuur gericht, mijn vader meer sociaal geëngageerd. Hij heeft zich bijvoorbeeld verzet tegen de dictatuur in Spanje: altijd op de bres voor gerechtigheid. Dat heeft hij aan ons overgedragen. Als ik het vertaal naar mijn passie: een niet-duurzame wereld is een onrechtvaardige wereld. Wij gebruiken de natuur op een manier die anderen pijn doet en dingen van hen afneemt. Ik vind dat wij deel uitmaken van een ongelooflijk onrechtvaardig systeem. Die drang om daartegen te vechten heb ik echt van mijn vader.”

Prins Carlos zat, net als ieder ander in ons land, tijdens de coronacrisis thuis en hield zich bezig met onderwijs aan zijn kinderen. (“Ik heb altijd al een groot respect voor onderwijzers gehad, maar dat is nu alleen nog maar groter geworden.”) Hij had ook tijd over om met econoom Sylvester Eijffinger en theoloog Paul van Geest het boekje ‘Wat is wijsheid’ te schrijven over de natuur, de economie en de zin van het leven na de coronacrisis. “Ik debatteerde al een tijdje met Paul en Sylvester over de economie en hoe belangrijk het is om daarin waardes terug te brengen als duurzaamheid, barmhartigheid en gerechtigheid. Zeker over die laatste twee begrippen heeft de theologie natuurlijk veel te zeggen. De coronacrisis maakte de noodzaak om iets op papier te zetten alleen maar groter. We lopen tegen onze grenzen aan. Dat komt doordat wij niet de morele stap nemen van: we moeten op een andere manier gaan leven en onze economie anders inrichten. Dit leek ons ook, samen met vele anderen, een goed moment om dat signaal naar buiten te brengen.”

U schrijft dat de coronacrisis aantoont hoe ontwrichtend de gevolgen van een verwaarloosde natuur op de maatschappij kunnen zijn en dat die opnieuw moet worden ingericht. Wat moet er als eerste gebeuren?

“Een van de grootste problemen in deze wereld is de onrechtvaardige verdeling van de welvaart. Je ziet nu dat arme ­landen meer onder het virus lijden dan rijke landen. Bij alle stimuleringsmaatregelen die regeringen nemen om de economie erbovenop te helpen, zouden twee criteria leidend moeten zijn: wordt de kloof tussen rijk en arm ­kleiner en dragen bedrijven bij aan een wereld waarin we de natuur niet langer meer uitputten.”

Ook hekelt u onze ‘tomeloze reislust’ . We moeten dus minder gaan vliegen.

“Ja, dat kan niet anders. Ik denk dat heel veel mensen zich door deze crisis bewust zijn geworden van het feit dat heel veel van dat vliegen onnodig is.”

Bent u dan ook voorstander van een vliegtaks om mensen zo te dwingen tot ander gedrag?

“Ik bemoei me niet met politiek. Maar ik ben er wel voor dat we gaan kijken naar de prijzen van vliegtickets, zeker die van de prijsvechters. Die zijn onbarmhartig laag. Als je de wereld rond kunt vliegen voor een paar honderd ­euro, weet je dat iemand anders daar de prijs voor betaalt. Ons belastingstelsel kan een interessante optie zijn om daar wat aan te doen.”

U schrijft ergens dat de natuur een ­leerschool is. Wat is het belangrijkste dat u van de natuur geleerd heeft?

“Dat we ongelooflijk afhankelijk zijn van de natuur. We hebben tweehonderd jaar gedacht dat we er een beetje boven hingen en dat die natuur ons ten dienste stond. Maar het zou de natuur helemaal niets kunnen schelen als wij er niet meer waren, terwijl wij zonder de natuur ten onder gaan.”

Is de natuur als leerschool ook niet een beetje elitair? Ik kan me voorstellen dat iemand als u voldoende toegang heeft tot de natuur. Dat is wat anders als je driehoog achter in de stad woont.

“Dat zou niet zo moeten zijn. Ik vind het idioot dat kinderen die in steden wonen minder dan een dag per jaar in de natuur komen. Organisaties als ­Natuur College, Staatsbosbeheer en ­Natuurmonumenten doen keihard hun best om met programma’s kinderen naar het bos te krijgen. Die begrijpen heel goed dat als je dat niet doet, je veel meer ongezonde kinderen krijgt.”

Is er soms niet gewoon een elite nodig om de wereld vooruit te helpen?

“Er is vooral moreel leiderschap nodig. Zo vind ik paus Franciscus een heel krachtig leider. Hij draagt geen ­schoeisel van Prada, maar gewoon zwarte priesterschoenen en eet met ­alle anderen in de eetzaal van zijn woonverblijf. Dat zou ik niet elitair ­willen noemen. Maar hij is wel een krachtig leider. Zijn uitspraak dat we ons nooit mogen verrijken ten koste van een ander, is voor mij heel belangrijk geweest.”

In het boek maakt u veel ruimte om de stelling te ontkrachten dat het coronavirus een straf van God is. Waarom doet u dat?

“In Nederland speelt die vraag niet zo. We worden steeds meer een seculaire samenleving. Maar in Amerika, Afrika en in sommige Latijns-Amerikaanse landen is dit een heel belangrijk punt dat tot grote verdeeldheid leidt. Er zijn kerkleiders en politici die het corona-virus gebruiken om zieltjes te winnen of hun macht uit te breiden. Dat vind ik zeer verwerpelijk. Volgens mij zit er achter het virus helemaal geen plan van God. Het leven op deze aarde is nu eenmaal niet altijd gemakkelijk. Er zijn mooie momenten in het leven, maar ook heel moeilijke. Die zijn er om ons de schoonheid van het leven intenser te laten beleven en ons weerbaarder te maken.”

Is het een test?

“Het is een leerproces, maar het is niet zo dat God dat zo bedacht heeft.”

Maar God heeft die natuur wel op een bepaalde manier geschapen. Hij had diezelfde natuur ook veel liever kunnen maken.

“Zouden wij betere mensen zijn, als de natuur alleen maar lief was? Juist de uitdagingen die de natuur ons stelt, ­helpen ons vooruit.”

U schrijft dat iedere crisis een kans biedt om een persoonlijke dan wel ­collectieve groei door te gaan maken of om tot verdiept inzicht te komen. In hoeverre heeft u uw leven inmiddels opnieuw ingericht?

“Ik heb de afgelopen maanden goed naar mijzelf en mijn leven gekeken. Wat vind ik wel belangrijk en wat niet? Ik heb veel meer tijd met mijn gezin kunnen doorbrengen. Dat is heel fijn, omdat je vaak door de haast in je leven daar gewoon minder aan toekomt. Ik ga dus meer tijd vrijmaken voor mijn vrouw en kinderen, maar natuurlijk ook voor de rest van mijn familie.”

Gaat u ook minder vliegen?

“Zeker. Ik vloog al zo weinig mogelijk, maar en af en toe kun je er niet omheen. Het lukt me nog altijd niet de ­Atlantische Oceaan over te roeien.”

Wat vond uw moeder van het boekje?

“Ze heeft de eerste versie gelezen en kon zich er goed in vinden. Bij dit soort onderwerpen zitten we echt op één lijn.”

‘Wat is wijsheid. Enige gedachten over de natuur, de economie en de zin van het leven na de coronacrisis’, Carlos de Bourbon de Parme, Sylvester Eijffinger en Paul van Geest. Uitgeverij Adveniat, 64 blz. € 14,90

Lees ook:

Prinses Irene: ‘Samen-leving is een prachtig woord’

De mens is vergeten dat hij deel uitmaakt van een groter geheel, zegt prinses Irene van Lippe-Biesterfeld. De coronacrisis is een kans om dat te veranderen.

Paus steekt wereld hart onder de riem: ‘Verkwist deze moeilijke dagen niet’

In deze moeilijke tijd van isolatie en onzekerheid moeten we proberen de waarde van kleine dingen opnieuw te ontdekken. Dat is de boodschap van paus Franciscus in een interview met het Italiaanse dagblad La Repubblica. ‘Kleine gebaren van aandacht die we kunnen bieden aan onze naasten, onze familie, onze vrienden.’