Politie doet invallen bij Jehovah’s Getuigen

De politie is onlangs het hoofdkantoor van de Jehovah’s Getuigen in ­Emmen binnengevallen. Ook bij twee koninkrijkszalen is de politie op zoek gegaan naar stukken over de ‘interne rechtsgang’ bij vermoedens van seksueel misbruik. Aanleiding is een aantal aangiften van oud-leden tegen de geloofsgemeenschap. In augustus weigerden de Jehovah’s Getuigen interne documenten te overleggen aan het Openbaar Ministerie in een zaak over kindermisbruik.

Gesloten gemeenschap

Nico Meijering, advocaat van de stichting die slachtoffers van misbruik bijstaat, is zeer verheugd over de ‘ferme stappen’ van het OM. “Dit laat zien dat het bastion van de Jehovah’s niet langer voor het OM buiten schot mag blijven”, zegt hij. “Hieruit blijkt dat het OM een beetje klaar is met de mooie praatjes van deze club.” Er ­lopen volgens het OM negen misbruikzaken tegen de Jehovah’s Getuigen. Ook de woningen van vier leden zijn doorzocht.

Vorig jaar zomer bleek uit onderzoek van deze krant dat daders van seksueel misbruik binnen de zeer gesloten gemeenschap met zo’n dertigduizend leden te makkelijk wegkomen. De gemeenschap plaatst het interne rechtssysteem boven het Nederlandse rechtssysteem. Mannelijke ouderlingen zijn rechter.

Slachtoffers van misbruik vertelden Trouw dat het vrijwel onmogelijk is mensen veroordeeld te krijgen. Bewijs moet door twee getuigen geleverd worden – en die zijn er juist bij dit soort zaken zeer zelden.

Ook een kerkgenootschap staat niet boven de wet, zegt Fokko Oldenhuis, hoogleraar religie en recht aan de Rijksuniversiteit Groningen: “De strafwet geldt ook voor de kerk.” Als er vermoedens zijn van een overtreding of een misdrijf heeft de officier van justitie het recht een kerk binnen te vallen. Uitzondering daarop is de kerkdienst zelf; tijdens een godsdienstoefening moet de politie buiten blijven.

Oldenhuis noemt het optreden van het Openbaar Ministerie ‘heel bijzonder.’ Hij kent geen eerdere voorbeelden van dergelijk onderzoek in een Nederlandse kerk. Ook rond het misbruik in de katholieke kerk is dit in Nederland niet voorgekomen. “Juist een kerk moet opening van zaken geven, maar daar zijn de Jehovah’s niet zo heel bedreven in, om het zacht te zeggen.”

Onafhankelijk onderzoek

De klachten van slachtoffers van misbruik door getuigen, anderhalf jaar geleden, hebben zowel binnen als buiten de geloofsgemeenschap gevolgen gehad. Er werd een stichting ­opgericht, Reclaimed Voices, die de belangen van slachtoffers behartigt. Bij deze stichting waren deze zomer ruim driehonderd meldingen van misbruik binnengekomen.

Op verzoek van de Tweede Kamer is minister van rechtsbescherming Sander Dekker in actie gekomen. Hij drong er bij de Jehovah’s Getuigen op aan onafhankelijk onderzoek te laten doen, zoals dat binnen de katholieke kerk door de commissie-Deetman is gedaan. Dat heeft het bestuur afgehouden.

Deze zomer, een jaar nadat de eerste klachten naar buiten zijn gekomen, hebben de Jehovah’s Getuigen het misbruikbeleid aangepast. Ze schrijven in een nieuw document dat het interne rechtssysteem geen vervanging is van het Nederlandse rechtssysteem, maar een aanvulling. Ook zegt de kerk leden aan te sporen aangifte te doen bij vermoedens van misbruik.

Vier mensen die nog actief zijn als getuigen gaven in een reactie in Trouw aan de nieuwe richtlijnen te zien als ‘een papieren werkelijkheid.’ Zij zeiden ook dat de gemeenschap zo gesloten is dat gelovigen niet snel naar de politie gaan.

Lees ook:

Kinderen van Jehovah’s slecht beschermd tegen misbruik

Slachtoffer noemt het genootschap met zijn eigen rechtssysteem een ‘paradijs voor pedofielen’.

Alles wat je moet weten over de Jehovah’s Getuigen

Gaat de deurbel terwijl je niemand verwacht? De kans is groot dat het Jehova’s zijn. Wie zijn zij eigenlijk? Vijf vragen.