In memoriamTheo de Boer
Poëzie is de ouverture van de filosofie, vond Theo de Boer (1932-2021)
Hij was hoogleraar wijsgerige antropologie en systematische wijsbegeerte en stond bekend als kenner van het werk van de Litouws–Joods-Franse denker Emmanuel Levinas. Theo de Boer, gepromoveerd in 1966 op het werk van Levinas’ leermeester Husserl, is vorige week overleden.
De Boer werd in 1968 hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit. Daar trok hij een breed palet aan studenten aan, onder wie een aantal vrouwen die bij hem zouden promoveren; bij zijn emeritaat ontving hij een ‘liber amicorum’ dat door louter vrouwen was gevuld.
De protestantse De Boer liet zich ook in de theologie niet onbetuigd. “Ondanks alle verwantschap tussen kunst en religie is er inderdaad één groot verschil: kunst is fictie, religie non-fictie.” Hoe zich die verhouden, bediscussieerde hij in Religie zonder God (2013), met zijn oud-leerling Ger Groot.
Wijsgerig met poëzie bezig
Opmerkelijk was De Boers voorliefde om poëzie te betrekken bij zijn denkwerk. Volgens een van zijn andere leerlingen, Jaffe Vink, was hij daarmee in 1986 begonnen. Vaclav Havel had de Erasmusprijs toegekend gekregen, De Boer zou hem opzoeken, maar kwam niet door de Tsjechoslowaakse douane. Havel had een lezing voorbereid over een gedicht van een meisje onder het communisme. ‘Het is een gedicht dat veel te denken geeft’, aldus Havel, wat voor De Boer aanleiding was zich wijsgerig met poëzie bezig te gaan houden. In deze krant resulteerde dat in een serie gesprekken over poëzie met Peter Henk Steenhuis, en de bundeling daarvan, Denken over dichten (2011).
Toch noemde De Boer zijn belangstelling voor poëzie ouder dan die voor filosofie. ‘In mijn puberteit’, zei hij, ‘heb ik een tijdlang alle gedichten die ik tegenkwam opgeschreven in schriften die ik nog steeds bewaar’. De Boer zag de poëzie als de ‘ouverture’ van de filosofie. ‘De dichter suggereert iets, hij roept een beeld op en zegt ‘kijk’. En de filosoof plaatst wat hij ziet in een horizon en probeert dat raamwerk bewust te maken.’
Theo de Boer is 89 jaar oud geworden.
Lees ook:
‘De mensen zijn zo gek dat er een speciaal soort gekte nodig is om niet gek te zijn’
Wat is uw favoriete fragment uit de filosofie en waarom, vroeg deze krant ooit aan filosoof Theo de Boer. Die noemde een citaat van Blaise Pascal.
