Paus Franciscus zet de oecumene hoog op zijn agenda

Zijn boodschap aan de bonte verzameling christelijke geestelijken die zich van over de hele wereld in Genève hadden verzameld: leg geen nadruk op theologische verschillen, kijk niet te veel om naar allerlei conflicten uit het verleden, maar richt de blik op de toekomst en kijk wat je samen kan doen om de wereld beter te maken.

Die boodschap wordt in Genève met enthousiasme begroet. Als Franciscus de kapel in het hoofdkwartier van de Wereldraad van Kerken betreedt voor een oecumenische viering, klinkt er nog net geen applaus, maar het scheelt weinig. Ook hier lijkt iedereen van deze paus te houden. Franciscus stapt in een warm bad, bijna letterlijk: het is er bloedheet.

Aanleiding voor wat Franciscus zelf een ‘oecumenische pelgrimage’ noemt, is de zeventigste verjaardag van de Wereldraad die later dit jaar wordt gevierd. Al sinds 1948 zoeken christelijke kerken met vallen en opstaan in dit verband samen naar eenheid. De rooms-katholieke kerk is zelf geen lid – het was rooms-katholieke priesters verboden om bij de oprichtingsbijeenkomst hun gezicht te laten zien – maar de onderlinge banden zijn goed. Zo werken Rome en de Wereldraad samen in allerlei commissies.

Er zijn eerder pausen in Genève langsgekomen, maar de laatste keer dateert van meer dan dertig jaar geleden. En Franciscus is de eerste die speciaal voor de Wereldraad naar Zwitserland reist. Dat is niet zonder betekenis, en het wordt in Genève zeer op prijs gesteld.

Tijdens de viering zit de paus tussen de leiding van de Wereldraad op de voorste rij. Meer pastor dan de alomtegenwoordige leider van de grootste christelijke kerk. De kapel zit vol met afgevaardigden van de 350 lidkerken die deel uitmaken van de Wereldraad.

Na wat gebeden en een lied uit zijn vaderland Argentinië, begint Franciscus aan zijn preek. Die ligt in het verlengde van wat hij in oktober 2016 in het Zweedse Lund zei, bij de opening van het Lutherjaar.

“Onze verschillen mogen geen excuus meer zijn. We kunnen nu al samen op weg, geleid door de Heilige Geest: we kunnen samen bidden, evangeliseren en samenwerken. Dat is de belangrijkste weg waartoe we geroepen zijn. En die weg heeft een duidelijk doel: dat van de eenheid.”

Een warme ontmoeting

Geen leerstellige discussies dus in Genève, maar meer een warme ontmoeting tussen de paus en vertegenwoordigers van andere christelijke kerken. “Ik ben hier gekomen als pelgrim op zoek naar eenheid en vrede. Ik dank God dat ik jullie hier heb gevonden, die al op deze weg zijn”, besluit hij zijn preek. Het klinkt bijna als een liefdesverklaring.

’s Middags houdt de paus nóg een toespraak, nu voor het Centraal Comité van de Wereldraad, waarin hij nog maar eens herhaalt waar het volgens hem in de oecumene om moet gaan. “Laten we kijken wat we concreet samen kunnen doen, in plaats van ontmoedigd te raken door wat we samen niet kunnen doen.”

Karin van den Broeke, oud-preses van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en lid van het dagelijks bestuur van de Wereldraad, vond het ‘ontroerend’ om de paus zo van dichtbij te zien. “Zijn bezoek zie ik als een groot compliment aan de Wereldraad en een erkenning van het feit dat we samen onderweg zijn. Nog nooit zei een paus zo duidelijk dat wij samen de gave van de Geest bezitten. Je kunt wel eindeloos kijken naar het institutionele, maar als je samen met elkaar optrekt – letterlijk in dezelfde Geest – ben je eigenlijk al één.”

Vaak gebruikt de paus tijdens een eendaagse buitenlandse reis het middagmaal met daklozen en ouderen. Gisteren lunchte hij met de leiding van de Wereldraad. Het laat nog maar eens zien hoeveel belang de paus hecht aan het contact met de andere christelijke kerken.