Paus Franciscus maakt de verwachtingen van slachtoffers niet waar op misbruiktop

Als een toegift op een toneelvoorstelling volgde een paar uur na de afsluitende woorden een persconferentie waarbij toch nog wat weinig concrete maatregelen klonken. Vanuit PR-oogpunt een ongekende blunder. Misbruikslachtoffers reageerden woedend op de slotwoorden van de paus, en het lijkt er niet op dat de aangekondigde maatregelen die woede kunnen wegnemen. Ze hekelen de maar voortdurende onduidelijkheid. Toch kan de misbruiktop niet als geheel mislukt worden beschouwd.

Eerst even over die maatregelen: er komt een taskforce voor bisdommen die moeite hebben met de aanpak van misbruik van minderjarigen door geestelijken, een handboek voor bisschoppen en een pauselijke document met nieuwe richtlijnen voor het Vaticaan zelf over hoe er met misbruik moet worden omgegaan. Wat er precies in dat handboek komt te staan: niemand die het weet.

Maar voor paus Franciscus leek het primaire doel van de top niet zozeer het afkondigen van maatregelen te zijn. Belangrijker vond hij het organiseren van eensgezindheid: hij wilde de top gebruiken om bisschoppen en kardinalen uit de hele wereld ervan te doordringen dat misbruik een probleem is dat de hele wereldkerk aan gaat en dat wereldwijd moet worden aangepakt. Dat laatste lijkt gelukt. De cursus bewustwording is dus geslaagd.

Er gebeurden bijzondere dingen in de vergaderzaal. Dat kwam mede door de getuigenissen van slachtoffers en twee krachtige toespraken van vrouwen. Met name die van de Nigeriaanse religieuze Veronica Openibo maakte veel indruk. Ze maakte duidelijk dat misbruik ook in haar land en dus ook in Afrika voorkomt. Geen louter westers probleem dus, zoals nogal wat bisschoppen uit Azië en Afrika denken. Ook pleitte ze voor een zero tolerance-beleid als het om misbruik gaat. En dat ene woord, zero tolerance, ontbrak nou net in de slottoespraak van de paus. Tot ontsteltenis van slachtofferorganisaties.

Zero tolerance

Zij hielden zaterdag in Rome een demonstratie. Hun eisen waren duidelijk. Zero tolerance moet worden opgenomen in het kerkelijk wetboek: geen plaats in de kerk voor priesters die misbruik plegen en bisschoppen die het toedekken. Daarnaast moeten alle feiten rond misbruik in de kerk nu eindelijk eens boven water komen. Transparantie dus. Of en wanneer dit allemaal gaat gebeuren is ook na deze top niet duidelijk.

Slachtoffers mochten niet actief meepraten tijdens deze misbruiktop. Ze gaven getuigenissen en een van hen speelde viool voor de deelnemers. Maar de meeste slachtoffers stonden vier dagen lang voor de ingang van het Vaticaan de bisschoppen op te wachten en maakten daar hun wensen en wanhoop duidelijk Zo ontstond er een schaduwtop, op een paar honderd meter van de officiële. Twee werelden die soms bij elkaar kwamen, maar uiteindelijk ver van elkaar verwijderd bleven.

Uiteindelijk stond ook deze top in de het teken van de ‘Franciscus-methode’. Willen we het kwaad- lees het misbruik- aanpakken dan moeten we ons voor alles bekeren. Zolang we dat niet doen, kunnen van maatregelen van boven geen wonderen worden verwacht. De deelnemers aan de top moeten in hun eigen land en context laten zien dat ze misbruik serieus nemen. Maar intussen blijft het beeld hangen van veel goede voornemens en een paus die uiteindelijk het moment niet aangrijpt om aan de wereld te laten zien dat het hem werkelijk menens is.

Lees ook:

Geduld misbruikslachtoffers met paus en bisschoppen is op

Slachtoffers van seksueel misbruik door geestelijken demonstreerden zaterdag in Rome. Ze verwachten weinig resultaat van de misbruiktop die deze week plaatsvond. “Jullie tijd is om, doe iets.”

De top over seksueel misbruik in de kerk is nog maar het begin

Hans van den Hende gaat namens de Nederlandse bisschoppen naar de misbruiktop in het Vaticaan, die morgen begint. Hij waakt voor te hoge verwachtingen. “Je kunt in drie dagen niet alles doen.”