‘Over vrouwenbesnijdenis prediken heeft wel degelijk invloed’

Het Nederlandse beleid is glashelder: iedere vorm van vrouwenbesnijdenis is verminking en dat is verboden, ook als dit in het buitenland uitgevoerd wordt. Toch lopen 4200 Nederlandse meisjes met ‘roots’ in Somalië, Ethiopië, Eritrea of Soedan een reëel risico om in de komende twintig jaar besneden te worden, zegt onderzoeker Ramin Kawous van expertisecentrum Pharos. “Ze gaan regelmatig op vakantie naar landen van herkomst en staan daar onder sociale druk.”

Kawous promoveerde in november aan de Erasmus Universiteit Rotterdam met een onderzoek naar vrouwenbesnijdenis, ook wel vrouwelijke genitale verminking (vgv) genoemd. In Nederland wonen 41.000 vrouwen die besneden zijn, afkomstig uit een van de 29 landen waar vrouwenbesnijdenis gangbaar is.

Dubbele boodschap

De vrijspraak van de islamitische docent, die tijdens een onlineles vertelde dat vrouwenbesnijdenis volgens de islam wordt aanbevolen, werkt volgens Kawous verwarrend. Zowel in de gemeenschap als bij zorgprofessionals die een belangrijke rol hebben in de bestrijding van genitale verminking.

“In Nederland heeft de jeugdgezondheidszorg de taak om met ouders in gesprek te gaan over genitale verminking. Ze bespreken dat het niet is toegestaan in Nederland, en dat dit onder de meeste moslims ook niet de praktijk is. Als ze dan in de moskee horen dat het volgens de geschriften wordt aanbevolen, schept dat verwarring.”

Femmes for Freedom, de vrouwenrechtenorganisatie die de rechtszaak aanjaagde, maakt zich ernstig zorgen over de impact van deze vrijspraak in de praktijk voor vrouwen wereldwijd en overweegt nieuwe stappen. “Een civielrechtelijke procedure behoort zeker tot de mogelijkheden”, reageert advocaat Janina Hamann. De verdachte werd strafrechtelijk vrijgesproken, maar het civiel recht hanteert minder strenge normen.

‘Besnijdenis is onislamitisch’

Namens Femmes for Freedom heeft zij ook de gemeente Utrecht voor de rechter gedaagd door middel van een handhavingsverzoek, om op te treden tegen de Utrechtse alFitrah-moskee waar vrouwonvriendelijke uitspraken zijn gedaan.

Femmes for Freedom-directeur Shirin Musa vraagt het openbaar ministerie om in cassatie te gaan. “Als dit soort uitspraken binnen het islamitisch onderwijs gedaan mogen worden, wat volgt er daarna? Stenigen van vrouwen of jihad tegen ongelovigen?”, vraagt Musa zich hardop af.

De vrouwenrechtenactivist, zelf moslima, vindt het onbegrijpelijk dat de docent in hoger beroep is vrijgesproken omdat hij niet expliciet heeft opgeroepen tot meisjesbesnijdenis.

“Het is klip en klaar: hier wordt een gedachtegoed verspreid. Door zo’n tekst voor te lezen binnen een religieuze context, weet je dat mensen er ontvankelijk voor zijn. Uit eigen ervaring weet ik: mensen die naar religieuze scholen gaan, willen graag de regels volgen. En dan horen ze de imam zeggen dat de islam vrouwenbesnijdenis aanbeveelt. Als moslimvrouw vind ik dat onislamitisch. Verschillende islamitische scholen in moslimlanden hebben zich luid en duidelijk tegen vrouwenbesnijdenis uitgesproken.”

Invloed van religieuze leiders

Abdelhamid Taheri, bestuursvoorzitter van de As-Soennah-moskee, ziet het anders. De bezoekers van zijn moskee, zo stelt hij, snappen dat de docent vrouwenbesnijdenis niet promootte, ook al keurde hij het niet expliciet af.

“Bij het merendeel van de moslims komt vrouwenbesnijdenis helemaal niet voor”, zegt hij. “De moslimgemeenschap is wijs genoeg en weet heel goed wat wel en niet mag. Dus waarom zou een moslimprediker bij het voorlezen uit oude teksten daar extra bij moeten stilstaan? Waarom moet een islamitische geestelijke zich voor elke uitlating verantwoorden en anderen niet?”

Uit internationaal en nationaal onderzoek blijkt dat religieuze leiders een grote invloed hebben op hoe de gemeenschap denkt over vrouwenbesnijdenis, zegt Pharos-onderzoeker Kawous. Zij kunnen de sociale druk maken of breken. “Zeker voor kwetsbare mensen, die nog maar kort in Nederland wonen, bieden zij houvast en richting.”

“We weten uit onderzoek dat moskeeën een belangrijke rol spelen in het voorkomen van genitale verminking”, zegt Kawous. “Het helpt dan absoluut niet als er wordt gezegd dat vrouwenbesnijdenis wordt aanbevolen. Zeker niet als een docent dat niet expliciet veroordeelt.”

Lees ook:

Moskeedocent die vrouwenbesnijdenis besprak gaat vrijuit

De docent van de Haagse As-Soennahmoskee die tot een taakstraf was veroordeeld omdat hij vrouwenbesnijdenis promootte, is in hoger beroep vrijgesproken.