Civitas Christiana
‘Openlijke steun voor Civitas Christiana levert je een stevig gesprek met de bisschop op’
De ultraconservatieve stichting Civitas Christiana komt vaak in het nieuws en beroept zich op de rooms-katholieke leer. Maar hoeveel invloed hebben ze eigenlijk binnen de Nederlandse katholieke kerk?
Zoenende mannen op een abrireclameposter, voorleessessies door dragqueens in Nijmegen, een verbod op demonstraties rond abortusklinieken. In alle gevallen stond één organisatie aan de wieg van de landelijke ophef: de rechts-radicale katholieke stichting Civitas Christiana.
Vorige maand voelde Pim Lammers, beoogd schrijver van het kinderboekenweekgedicht, zich genoodzaakt terug te treden na bedreigingen die volgden op een van hun petities. De stichting beroept zich op de katholieke leer, maar neemt de kerk de stichting serieus?
Zelf menen ze van wel. “Onze boodschap heeft veel weerklank onder gelovigen en geestelijkheid van de rooms-katholieke kerk,” zegt directeur en gezicht van de stichting Hugo Bos.
“In ons systeem zitten contactgegevens van zo’n 200 bisschoppen, priesters, diakens en religieuzen. Dat zijn mensen die ooit iets bij ons hebben besteld, gedoneerd, of een petitie hebben ondertekend. Een aantal van hen kennen we intensief, zijn we bevriend mee. Dat gaat niet zomaar om eentje, er is een hele waslijst aan priesters, monniken, nonnen, bisschoppen. Die kennen wij goed, zij kennen ons goed.” Volgens Bos komen ze ook over de vloer in hun kantoor in Veenendaal.
Bos wil niet hun naam of contactgegevens delen. “Het lijkt me stug dat ze dat een goed idee vinden, gezien de beeldvorming waar de media graag aan meedoen.” Gaat het om Nederlandse bisschoppen? “Daar begin ik niet aan, dan vraagt u hierna of hun naam begint met een ‘a’. Wij hebben internationaal veel contacten. Een petitie van onze Amerikaanse tak ontving 800.000 handtekeningen, waaronder honderden van bisschoppen.”
Petitie aan de paus
Het betreft een petitie aan paus Franciscus om zich uit te spreken voor het traditionele huwelijk. Onder de ondertekenaars 104 (emeritus-) bisschoppen, van over de hele wereld. De Bossche hulpbisschop Rob Mutsaers staat op de lijst.
Een woordvoerder van het aartsbisdom Utrecht laat weten niet op de hoogte te zijn van een bezoek van een van de drie bisschoppen aan Civitas Christiana. Ook de andere bisdommen geven aan dat hun bisschoppen daar nooit op bezoek zijn geweest. Een priester van het bisdom Groningen-Leeuwarden die er regelmatig de mis vierde, is daar op verzoek van zijn bisschop mee gestopt, zo meldde het Nederlands Dagblad.
Bisschop Gerard de Korte van ‘s-Hertogenbosch trof Bos ooit na een eucharistieviering. “Dat was een toevallige ontmoeting. Ons bisdom steunt op geen enkele wijze de beweging. Iedere pastoor is vrij om lezingen te organiseren, ik hoop en vermoed dat de meeste parochianen kaf en koren kunnen onderscheiden.”
Civitas Christiana geeft volgens Bos regelmatig lezingen bij parochies. Vooral over ‘pro-life’ – tegen abortus en euthanasie. “We zijn in tientallen parochies geweest.” Hij somt een handvol op: Zeist, Amsterdam, Rotterdam, Leeuwarden, Sint Anthonis, Den Haag en Sint Willebrord.
Het gaat niet slechts om een groepje gelovigen dat op persoonlijke titel de stichting uitnodigt, volgens Bos. “Soms neemt de priester het initiatief. Soms ook gelovigen, maar dan altijd in overleg met de priester. Die is de baas. Als de priester niet akkoord is, gaat het niet door.”
Pro-life-campagne
Veel van de genoemde plaatsen hebben meerdere parochies, maar Bos wil niet zeggen welke. “Dat lijkt me niet nuttig, ik weet niet of ze erop zitten te wachten dat u belt. U moet maar geloven dat er heel veel parochies zijn.”
Zeist, Leeuwarden en Sint Anthonis tellen slechts één parochie, waar Trouw contact mee opneemt. Alleen in Sint Anthonis herinnert het secretariaat zich een lezing van de pro-life-campagne van Civitas Christiana. “Ik weet toevallig dat zij hier een jaar geleden waren, maar dat was niet in parochieverband. Het was ook niet in ons kerkgebouw.”
De Leeuwardense pastoor Bert van der Wal weet van niks. “Er is wel een groep parochianen die wellicht sympathie heeft voor Civitas Christiana, maar ze zijn hier niet in parochieverband geweest, in ieder geval niet sinds ik in 2019 pastoor werd.”
‘Het lijken er meer dan er zijn’
Met hetzelfde gemak waarmee Civitas Christiana conservatief-katholieke standpunten verdedigt, demonstreren ze vóór Zwarte Piet en tegen vermogensbelasting, immigratie of klimaatmaatregelen. Vaak met hun campagne ‘Cultuur onder Vuur’.
“Hun achterban bestaat uit conservatieve katholieken, maar ze hebben ook aantrekkingskracht op aanhangers van clubs als Forum voor Democratie en de Blauwe Tijger, een uitgeverij annex YouTubekanaal, met eveneens een katholiek profiel”, weet cultuurtheoloog Frank Bosman. “Terwijl de katholieke leer toch echt zwijgt over roetveegpieten.”
“Het zijn vaak dezelfde katholieken, onder wie enkele priesters, die op al die plekken opduiken. Daardoor lijken het er al gauw meer dan het er in werkelijkheid zijn.”
Velen zullen Civitas Christiana niet snel openlijk steunen, denkt Bosman. “Elke geestelijke met een beetje realiteitsbesef weet wel beter. Waarschijnlijk levert dat je een stevig gesprek met de bisschop op. Het gaat om een kleine, maar luidruchtige groep. Ze hebben veel geld en mediatechnisch knappe campagnes. Hun succes, bijvoorbeeld rond het kinderboekenweekgeschenk, staat niet in verhouding tot de grootte van hun achterban.”
Hoe zou hij reageren op een verzoek om Civitas Christiana uit te nodigen? “Dan zou ik eerst goed kijken wat voor organisatie het is, al begrijp ik dat deze mensen wel heel conservatief zijn.”
Peter Stiekema, Van der Wals voorganger, heeft de stichting ook niet ontvangen. Hij neemt er met genoegen afstand van. “Ik zou stomverbaasd zijn als ze bij een parochie in dit bisdom welkom waren. Mochten ze ooit Leeuwarden bezocht hebben, dan buiten mij en het pastoraal team om. Zoiets had ik zeker onthouden.”
‘Indrukwekkende bijeenkomst’
Hugo Bos herinnert zich het bezoek aan Leeuwarden juist goed. “Dat was een van onze eerste lezingen, ik gaf hem zelf, zoals in de meeste gevallen. Voor mij was het een indrukwekkende bijeenkomst. Een goede opkomst, zo’n dertig aanwezigen. In een zaaltje van de parochie, mét een priester.”
Pastoor Eric Fennis overziet als deken alle Amsterdamse parochies. “Ik heb er helemaal niks over gehoord. Ook collega’s niet. Amsterdam heeft wel een aantal ‘loslopende’ priesters, zonder parochie. Mogelijk heeft een van hen wat georganiseerd, maar zeker in de binnenstad zitten weinig mensen op hen te wachten.”
Lees ook:
Bisdom stuurt per abuis reclame van conservatief Civitas Christiana mee met kerkblad
Het bisdom Groningen-Leeuwarden heeft afgelopen week per abuis reclame van de zeer conservatieve organisatie Civitas Christiana meegestuurd aan de abonnees van het kerkblad.
