Ook humanisten willen rituelen bij levensmomenten. ‘Het worden geen tien punten hoe het moet’

Humanisten kunnen volgens Robbert Bodegraven, directeur van het Humanistisch Verbond, weleens ‘met lichte jaloezie’ kijken naar religieuze tradities, die met eeuwenoude teksten en handelingen stilstaan bij mijlpalen in het leven. Hij merkt een toenemende behoefte bij humanisten om in de ‘leegte’ te voorzien die zij kunnen ervaren. Van humanistische sprekers bij uitvaarten, en van humanistische geestelijke verzorgers hoort hij dat zij graag vormen zouden hebben die passen bij hun levensbeschouwing.

Het Humanistisch Verbond onderzoekt hoe die humanistische rituelen eruit kunnen komen te zien. Nu al is duidelijk dat er geen voorgeschreven, kant-en-klare rituelen gaan komen. “Het worden geen tien punten hoe het moet, maar een ritueel kader dat je kan gebruiken”, zegt Bodegraven.

Er wordt gewerkt aan een pilot, een precieze invulling is er nog niet. “We zoeken naar tastbare dingen die helpen om die belangrijke levensmomenten intensiever te beleven”, aldus de directeur.

Seizoensvieringen

Vanaf maart organiseert het Humanistisch Verbond seizoensvieringen, waarbij rituelen een rol spelen. Deelnemers staan dan stil bij de verandering van seizoenen. “Hoe kunnen we meer bewust de natuurwisselingen ervaren en op welke manier kun je je verbinden met het nieuwe seizoen?”, omschrijft Bodegraven de gedachte achter dit initiatief.

De pilot rond rituelen past in een bredere ontwikkeling van het Humanistisch Verbond. De levensbeschouwelijke organisatie gaat ook aan de slag met ‘humanistische spiritualiteit’.

Joke van Saane, rector van de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht, juicht de ontwikkelingen binnen het Humanistisch Verbond toe. Deze universiteit heeft al een post-academische opleiding voor professionele begeleiders van vieringen van ‘transitiemomenten’ in het leven. Dat is breder dan de klassieke drie, geboorte, huwelijk en dood. Het kan ook gaan om gelegenheden om met anderen stil te staan bij bijvoorbeeld adoptie, adolescentie, pensionering, echtscheiding, een tweede liefde, emigratie of inburgering.

Bloemenpad of verhalenboek

De rituelen die deze begeleiders gebruiken zijn zeer divers, weet Van Saane. Ze noemt een verhalenboek waarmee mensen afscheid nemen van een geliefde, een trouwerij met een bloemenpad, een wandeling die mensen helpt hun eigen leven te leiden. “Er is een enorme behoefte aan”, zegt Van Saane. De opleiding komt jaarlijks moeiteloos vol: er is plek voor veertig studenten, “maar als het er honderd zouden zijn, zouden ook alle plaatsen bezet zijn”, aldus Van Saane.

Voor inspiratie kijkt het Humanistisch Verbond ook naar het buitenland. In Engeland zijn er al humanistische bruiloften. Directeur Bodegraven vindt ook Noorwegen interessant: daar kunnen jongeren zich in het openbaar uitspreken vanuit welke uitgangspunten zij hun leven willen leiden. Rector Van Saane zou hem aanraden ook naar bestaande religieuze tradities te kijken. “Die hebben een schat aan zingeving in huis.”

Lees ook:

Het Humanistisch Verbond gaat op spirituele verkenning: ‘Het is een domein waarin we stamelen’

Humanisme en spiritualiteit? Die combinatie is niet zo vreemd als ze lijkt. ‘We zijn niet alleen denkende wezens, maar ook voelend en ervarend’, zegt Robbert Bodegraven, directeur van het Humanistisch Verbond.