Nu Beatrijs Ritsema is weggegaan

Nu, tijdens de aanloop naar Pasen staat mij niet de dood van Christus voor ogen maar die van Beatrijs Ritsema, met wie ik innig was: praat-innig, samenzweerderig. Zij is net gestorven en het lukt me op dit moment niet te geloven in haar verrijzenis.

U als Trouwlezer kent Beatrijs Ritsema al meer dan twintig jaar als de schrijver van ‘Moderne Manieren’, haar rubriek die werkelijk werd stukgelezen. Zelf was ik ook een groot fan, vaak op zaterdag in ongelovig lachen uitgebarsten. Beatrijs lepelde nooit zomaar regeltjes op, maar gaf een antwoord dat praktisch was, niet erg psychologisch. Privé hield ze van conversatie, maar had een hekel aan ‘uitpraten’ en ‘bespreekbaarheid’.

Ze had niet alleen oog voor de vragenstellers maar ook voor hun omgeving. Van huis uit sociaal psycholoog, vulde ze in haar eentje het gat tussen sociologie en ethiek.

Maar het belangrijkste was toch haar toon: onsentimenteel, op het boude af als het moest, meelevend maar niet weifelend. Haar rubriek kende een prettig soort bravoure, een beetje onderkoeld. Ze was zo iemand die zich niet liet meeslepen als mensen in de put zaten. Ze ging dan op de rand van die put zitten en gaf concrete aanwijzingen.

Een vriendschap zonder trammelant

Ze was geen jeugdvriendin, ik ontmoette haar meer dan twintig jaar geleden toen we beiden al ruim volwassen waren. Die vriendschap nam een spurt, en dat is bijzonder wanneer de levens van de betrokkenen al zo ongeveer zijn ingericht met echtgenoten, eerdere vrienden en in Beatrijs geval ook met haar kinderen. Het was een vriendschap zonder trammelant, een beetje broer- en zus-achtig, zoals je dat idealiter voorstelt. Daarbij moet aangetekend worden dat Beatrijs vaker de rol van broer op zich nam en ik die van zuster, met twijfels en afterthoughts, waar ze dan vakkundig korte metten mee maakte.

Als een van de weinige mensen die ik al kende voordat ik haar ontmoette, was Beatrijs niet religieus-analfabeet: ze was katholiek opgevoed, ze wist daar veel van. Dat kwam mij goed van pas toen ik me later alsnog wendde tot het katholicisme. Zelf was ze als volwassen vrouw niet zo gelovig aangelegd, maar ik zal niet snel haar advies vergeten om in geval van landelijke inzamelacties voor buitenlanden - denk aan natuurrampen en oorlogen - vooral aan kerkelijke instanties te geven. Dan bleef er minder aan de strijkstok hangen en kwam het op plekken terecht, waar niet alle regeringen van die getroffen landen oog voor wilden hebben.

Golden girl

Ze was al jong een golden girl, springerig aantrekkelijk en zeer goed schrijvend en denkend. Ze werd in 1981 zo ongeveer binnengesleept in het toen kieskeurige en mangerichte gezelschap van studentenweekblad Propria Cures. Renate Rubinstein zag meteen haar talent en gaf haar de columnistenzegen.

Ze had, bij gebrek aan een beter woord, iets jongensachtigs, en dat werd in de eerste contacten afgeblust met verlegenheid, maar ze kon zich ook geheel verliezen in de liefde. Dat onvoorwaardelijke stond dan weer in contrast met haar oog voor praktische zaken, voor practicalities zoals ze het noemde. Ook tijdens haar ziekte werkte ze door aan haar rubriek, en in persoonlijke gesprekken gaf ze de voorkeur aan een journalistieke benadering: dus ‘hoe, wat, waar en hoe laat’, eerder dan aan metafysische bespiegelingen over ziekte en dood.

Zij is nu ‘weggegaan’ (haar woorden), maar zolang ik er zelf ben zal ik haar levend zien.