InterviewReligieuze huwelijken
Nieuwe wet moet vrouwen helpen die vastzitten in een religieus huwelijk
Dinsdag bespreekt de Eerste Kamer een wetsvoorstel dat gevangenschap binnen religieuze huwelijken moet tegengaan. Een mijlpaal voor met name biculturele vrouwen, zegt vrouwenrechtenactiviste Shirin Musa.
De in Pakistan geboren vrouwenrechtenactiviste Shirin Musa wenst alle jonge stellen die willen trouwen een lang en gelukkig huwelijk. Maar de realiteit is dat veel vrouwen die willen scheiden soms jarenlang vastzitten in een zogenoemd ‘huwelijkse gevangenschap’.
Het probleem is dat bij een scheiding het burgerlijk huwelijk wel wordt ontbonden, maar het (orthodox) religieuze niet, zolang alleen de vrouw daarom vraagt en de man niet wil meewerken.
Opnieuw trouwen zonder gevolgen is dan niet altijd mogelijk. Reizen naar landen van herkomst wordt bemoeilijkt, vrouwen kunnen er vervolgd worden wegens overspel als zij een nieuwe relatie zijn aangegaan of burgerlijk zijn hertrouwd in Nederland. De scheiding wordt pas door de gemeenschap en door het land van herkomst erkend als het religieus huwelijk is ontbonden.
‘Kroon op ons werk’
Trouwen is nog steeds het ideaal voor veel jonge vrouwen, weet Musa. Maar waar veel getrouwd wordt, komen scheidingen ook veelvuldig voor. “Zeker binnen migrantengemeenschappen, omdat ongehuwd samenwonen in veel culturen niet is toegestaan. Veel huwelijken lopen op de klippen, want hoe goed ken je elkaar immers?”
De vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom, door Musa opgericht in 2011, strijdt al jaren tegen de genderongelijkheid binnen huwelijken.
Door de lobby van de organisatie werd huwelijkse gevangenschap strafbaar in 2013. De Eerste Kamer bespreekt dinsdag een nieuw wetsvoorstel dat stellen in beginsel verplicht om mee te werken aan een religieuze echtscheiding als een van de partijen dit verzoekt. Ook wordt een bepaling opgenomen dat de ontbinding van het religieus huwelijk aangevraagd kan worden bij de burgerlijke scheiding.
Dat het nu ook het burgerlijk wetboek lijkt te gaan halen, is een mijlpaal, zegt Musa. “Aan een wet kun je rechten ontlenen. Het is een erkenning die gaat helpen bij de mentaliteitsverandering binnen veel gemeenschappen. Daar ben ik trots op. Het is een kroon op ons werk.”
Musa verwacht dat de wet wordt aangenomen in dezelfde week waarin Internationale Vrouwendag (8 maart) wordt gevierd.
Wet zorgt voor bewustwording
Hoeveel vrouwen om religieuze redenen niet van hun man afkomen, is niet bekend. Oprichter Musa, die zelf ervaringsdeskundig is, sprak in de twaalf jaar bij Femmes for Freedom honderden vrouwen in deze situatie. “Dat zijn vrouwen die getrouwd zijn voor de islamitische wet, of de joods-orthodoxe. Maar we begeleiden op dit moment ook een stel uit de gereformeerde gemeenschap. In dit geval leidt de hoge druk vanuit de kerkenraad tot dwang.”
De wetswijziging helpt gelovige stellen ook bewuster het huwelijk in te stappen, zegt Musa. “We adviseren vrouwen die gaan trouwen om afspraken over ontbinding van het religieus huwelijk bij de notaris vast te leggen.”
Europees beleid nodig
Maar zolang landen van herkomst Nederlandse echtscheidingen niet erkennen en vrouwen en mannen geen gelijke rechten toekennen, blijft Femmes for Freedom strijden tegen huwelijkse gevangenschap. Dat verandering mogelijk is, laat de situatie in Marokko zien. Daar werd in 2004 de Mudawannah geïntroduceerd, het nieuwe Marokkaanse familierecht.
Hierin is een bepaling opgenomen dat Marokko onder bepaalde voorwaarden buitenlandse echtscheidingen mag erkennen. Stellen moeten dan wel aantonen dat er een verzoeningspoging is geweest. Nederlandse rechters houden hier rekening mee als de echtscheiding wordt uitgesproken.
“De volgende stap is Europese wetgeving en dat we het opnemen in ons mensenrechten- en feministisch buitenlandbeleid”, zegt Musa. Nederland kan een voorbeeldrol vervullen. “Ons land is het eerste land dat zijn vrouwen tegen dit onrecht verdedigt met wetgeving, beleid en hulpverlening. Vrouwen in Nederland schrijven, samen met de politiek, daarmee wereldgeschiedenis.”
Lees ook:
Huwelijkse gevangenschap voorkomen, dat kan wél
Een religieus huwelijk hoeft geen gevangenis te worden, betoogt Shirin Musa, directeur van Femmes for Freedom. Al voor het ja-woord kunnen partners dat voorkomen.
Gevangen in een religieus huwelijk
Wie trouwt bij een geestelijke en daarna het huwelijk wil ontbinden, kan diep in de problemen raken. Vooral vrouwen zijn het slachtoffer.
