Met een pelgrimstocht eert Anne Claire van der Lugt haar vermoorde oom en pater Frans

Haastig wurmt Anne Claire van der Lugt (39) zich in een regenbroek. Het miezert. In hoog tempo loopt ze op dinsdagochtend door de straten van Amsterdam-Zuid om de eerder vertrokken deelnemers van de wandeltocht in te halen. Bij een kruising blijft ze staan en wijst naar een straatnaambordje. “Ik had van elke straatnaam op de route een foto gemaakt, zodat niemand zou verdwalen. Maar nu blijkt dat dat nergens voor nodig was. De deelnemers vinden hun weg wel.”

Ruim een jaar geleden begon de jongste nicht van pater Frans van der Lugt met het organiseren van de pelgrimstocht Walk for Homs, om geld in te zamelen voor drie jongerenprojecten in Syrië. In totaal lopen 21 deelnemers de zesdaagse tocht van 156 kilometer van Amsterdam naar Den Bosch.

Tientallen wandelaars

Zij hebben allemaal minimaal 840 euro aan sponsorgeld bijeengebracht: de voorwaarde om deel te kunnen nemen. Ook zijn er tientallen wandelaars die zich voor de eerste etappe (van 26,5 kilometer) en of de laatste etappe (van 30 kilometer) hebben laten sponsoren en aanwezig zijn bij de afsluitende gebedsviering op zondagmiddag in de Sint-Janskathedraal in Den Bosch. De ruim 85.000 euro die inmiddels is opgehaald is onder meer voor de wederopbouw van Al Ard.

Dit landgoed in de omgeving van Homs werd in 1996 door pater Frans opgezet voor de opvang van jongeren met een beperking en groeide in de jaren daarna uit tot een ontmoetingsplek voor islamitische en christelijke jongeren, een locatie voor stilteretraites, een pottenbakkerij en een wijnboerderij.

Vanaf 2011 maakte de oorlog in Syrië een einde aan deze activiteiten. De Nederlandse jezuïet bleef wonen in Homs, ook toen het centrum van de stad werd belegerd en ongeveer alle christenen waren vertrokken. Op 7 april 2014, een maand voor het einde van de belegering, werd Frans van der Lugt vermoord in de tuin van zijn klooster in Homs. Daar ligt hij ook begraven.

Syrische sieradendoosjes

Anne Claire van der Lugt kende haar oom van de zomervakanties die hij grotendeels in Nederland doorbracht. “Ik herinner hem vooral in de tuin bij mijn ouders. Hij bracht altijd Syrische souvenirs mee. Van die mooie bewerkte houten sieradendoosjes”, zegt Anne Claire al lopend door het Beatrixpark. Ze was in die tijd te jong om oog te hebben voor het inspirerende werk van haar oom in Syrië als studentenpastor, hulpverlener en organisator van talloze wandeltochten.

Ze leerde haar oom pas kennen door het in 2019 verschenen boek Pater Frans, vijf jaar later, van Jan Stuyt, secretaris van de jezuïeten in Nederland en Vlaanderen. “Al tijdens het lezen van de eerste bladzijden had ik in de gaten dat ik mijn leven keuzes maak in het spoor van oom Frans”, vertelt Anne Claire tijdens de gebedsviering op dinsdagochtend in de Obrechtkerk, voorafgaand de pelgrimstocht. “Ik kan niet tippen aan de onbaatzuchtige manier waarop mijn oom zich liet leiden door de liefde voor het geloof en de mens, maar dit spoor van liefde is wel een groot voorbeeld voor mij.” Ze sluit haar praatje af met de strijdleus van haar oom: “Ila Al Aman. Vooruit!’”

Oude Volkswagenbus

Net als haar beroemde oom wil Anne Claire mensen met elkaar verbinden. Dat komt tot uiting in haar werk als projectmanager en fundraiser voor goede doelen en bestuurslid van Happy Planet Professionals, een beweging van maatschappelijk bewuste zzp’ers. De sobere levensstijl van pater Frans die niet veel meer bezat dan een oude Volkswagenbus werkt voor haar inspirerend. “Ik kan mij goed voorstellen dat mijn oom op zijn plek was in Syrië. Het leven in Nederland is heel materialistisch, en daar heb ik wel moeite mee. Het draait allemaal om geld en macht. Ik hoef geen groter huis of veel kleding. Een paar shirtjes in mijn kast is voor mij voldoende.”

Smet op de naam van Frans van der Lugt is het stopzetten, begin dit jaar, van zijn aangekondigde zaligverklaring. Hij zou rond 2009 tegen een groep Europese bezoekers in Homs hebben gezegd dat hij de aandacht voor het seksueel misbruik in de katholieke kerk overdreven vond. Anne Claire kan zich het niet voorstellen, zegt ze desgevraagd. “Ik denk niet dat hij dit zo heeft bedoeld, en het staat voor mij ook los van het werk wat hij heeft gedaan in Syrië. Voor mijn oom draaide het niet om erkenning: hij zat waarschijnlijk ook niet eens te wachten op een zaligverklaring.”

De eerste stop is na zo’n anderhalf uur lopen. Roderick Oudemans, partner van Anne Claire, heeft zijn blauwe bestelbus geparkeerd op het terrein van een boerderij en deelt bekers en thermoskannen heet water uit. “Wil je koffie of thee? Pak ook een koek.” De sfeer is gemoedelijk. Een aantal wandelaars kent elkaar goed, ze hebben als oefening samen delen van het Kloosterpad in Noord-Brabant gelopen.

13.000 euro aan donaties

Een van hen is Nita van Bergen, voordat zij zich voegt bij de andere wandelaars prutst ze nog wat op haar telefoon. “Ik moet wel de Strava-app aanzetten, anders geloven mijn kinderen niet dat ik die afstand heb afgelegd”, lacht ze. Van Bergen is niet alleen een fanatieke loper, ook haalde ze zo’n 13.000 euro aan donaties binnen.

Zelf ziet ze het niet als een bijzondere prestatie. “Ik werk bij de Konferentie Nederlandse Religieuzen en heb alle kloosters een mail gestuurd, toen stroomde het geld binnen. Het was vooral mijn netwerk slim inzetten. Maar het zijn natuurlijk wel doelen waar ik sterk in geloof.” Van Bergen voelt zich ook verbonden met de levensvisie van pater Frans. “Vooral het elkaar in je waarde laten en nieuwsgierig zijn naar de ander.” Ze merkt hoe belangrijk dat is in haar werk waar ze als niet-katholiek – Van Bergen is gereformeerd-vrijgemaakt – zich zeer welkom voelt in de katholieke wereld.

“Kijk Claire, daar aan de muur!” Als een van de laatste wandelaars stapt Anne Claire na zo’n drie uur lopen de pastorie van de Sint-Urbanuskerk in Nes aan de Amstel binnen. Haar neef Godfried wijst op het portret van pastoor Theodorus van der Lugt. “Zie je het niet? Dat is de broer van opa. Die was hier pastoor. Heb je daarom deze locatie uitgekozen voor de lunch?”

Verbouwereerd kijkt Anne Claire naar de muur. “Het heeft blijkbaar zo moeten zijn”, zegt ze. Een dag later had ook niet gekund, vertelt de beheerder van de pastorie. Vanaf dan worden Oekraïense oorlogsvluchtelingen opgevangen.

Ramadan

Syrische vluchtelingen die pater Frans van nabij hebben meegemaakt zijn op de eerste dag van de pelgrimstocht niet aanwezig. Een paar van hen komen wel naar de laatste etappe en de gebedsdienst in Den Bosch, vertelt Anne Claire. “Ik heb geprobeerd ze te betrekken bij deze pelgrimstocht, en er waren ook subsidies beschikbaar zodat ze niet zelf al het sponsorgeld hoefden op te halen, maar ze vonden het te spannend om in een groep met onbekenden te lopen. En het is ook ramadan.”

Cilia ter Horst vindt het jammer dat er geen Syriërs aanwezig zijn. Ze weet uit eigen ervaring hoe bijzonder de wandeltochten van Frans van der Lugt waren. Ter Horst studeerde in 2004 in Damascus en liep mee met een negendaagse wandeltocht door de woestijn. “Het was niet zo georganiseerd als nu. Pater Frans liep enorm snel en bijna niemand kon hem bijhouden. De groep jongeren liep zo verspreid dat een stel bedoeïenen zich afvroeg wat er aan de hand was, en of al die jongeren bij elkaar hoorden. En ’s avonds legden wij onze slaapzakken gewoon op een betonnen vloer. Het was heel basic, maar ook heel puur.”

Leermeester

Ook na haar terugkeer naar Nederland bleef ze in contact met pater Frans. Een van die gesprekken die ze met hem voerde ging over de vraag wie Jezus precies is. “Pater Frans zei: ‘Iemand in wie het licht heel erg werkelijkheid is geworden’. Dat is mij altijd bijgebleven. Hij zag Jezus als leermeester.”

Na vijf uur lopen doemt de blauwe bestelbus weer op. De laatste koffie- en theepauze voor eindbestemming De Hoef. Iedereen ziet er nog redelijk monter uit. “Nog geen last van de voeten?”, vraagt Anne Claire. Ze is blij met hoe de tocht tot dusver verloopt. “Mensen zoeken elkaar op, er ontstaat gelijk verbinding.”

Lees ook:

Onverzettelijkheid kost pater Frans het leven

Frans van der Lugt weigerde te vertrekken uit het belegerde Homs. Hij wilde er zijn voor de mensen in nood en dacht dat hij geen vijanden had. Tot een onbekende schutter hem het zwijgen oplegde.