Lievnath Faber (39) markeert de tijd in de golven: ‘In de zee ben ik één met de elementen’

In de verwarmde strandtent op Scheveningen vouwt Lievnath Faber (39) haar handen om een glas koffie verkeerd met havermelk. Buiten kleurt de ijzige regen alles grijs. De gevoelstemperatuur ligt onder het vriespunt. Het strand en de zee zijn verlaten, op een paar surfers na, die als zwarte stipjes in het ruige water opgaan.

Ze sluit haar ogen en slaakt een diepe, lange zucht. Zo meteen zal ze de kou trotseren en op haar blote voeten het water inlopen voor een joods ritueel. Om te markeren dat ze de toelatingsgesprekken van haar opleiding tot rabbijn achter de rug heeft. Vanmiddag had ze het laatste selectie-interview.

“De joodse traditie is er een van tijd”, vertelt Faber terwijl ze van haar koffie nipt. “We markeren de cycli en fasen in het leven, die sterk verbonden zijn met de natuur. Zo beginnen joodse dagen wanneer de sterren aan de hemel verschijnen. En begint de joodse nieuwe maand altijd met het verschijnen van de nieuwe maan. Mijn naam Lievnath betekent trouwens ook maan.”

Radicale rust

De progressief joodse Faber, met voorouders uit Friesland, Egypte en Tunesië, geeft nog een voorbeeld. Ze vertelt vol overgave over sjemita, de periode van ‘radicale rust’ eens in de zeven jaar. “Het land wordt niet bewerkt, dat mag rusten. De vruchten die er nog zijn, laat men plukken door mensen die het nodig hebben. Het zijn belangrijke perioden die gaan over de relatie tot de aarde en de medemens.”

“Ik voel de natuurlijke cycli van het leven, van de seizoenen en van de maand, sterk in mijzelf. Zo ben ik tijdens mijn menstruatie erg gevoelig en vatbaar voor alles wat er om mij heen en in de wereld gebeurt. Maar ik ben dan ook heel dichtbij het goddelijke, alles staat open. Ik heb dan behoefte aan rust.

“In onze samenleving is er weinig ruimte om het natuurlijke ritme te volgen. We verwachten van elkaar dat we presteren en doorwerken. In verbinding met de natuur kun je ervaren dat je op bepaalde momenten in de maand andere kwaliteiten hebt, en dat het niet alleen om eindeloze groei gaat, maar ook om loslaten en af laten sterven.”

Reinigingsrituelen in de zee

Zoals sommige joodse vrouwen ondergaat Faber, die voor haar werk als doula aanstaande moeders begeleidt tijdens zwangerschap en geboorte, een traditioneel joods ritueel na haar menstruatie. In plaats van het bezoeken van het ‘mikwe’, het badhuis in de synagoge, dompelt zij zich voor dit ritueel het liefst in de zee, waar ze vlakbij woont.

Maar niet alleen het mikwe is een vast gebruik, ook andere, voor haar belangrijke momenten, nodigen haar uit om de zee op te zoeken voor een ritueel. “Een ritueel met levend water is zo anders dan wanneer je de kraan opendraait. De zee is groots, het water komt en keert terug. Voor mij is dat een manier om te verbinden met de natuur en met het mystieke. Dan voel ik hoe één ik ben met de elementen.”

Als medeoprichter van de progressieve, joodse gemeenschap Oy Vey, neemt Faber ook andere joden mee naar de zee. “Voor mij is het een van de mooiste gebruiken die we hebben, om de tijd te markeren. Dat wil ik toegankelijk maken voor meer mensen.”

Loslaten

Ze vertelt over de vele namen die het jodendom kent voor God. Sjechina is er een. “Dat betekent: Het vrouwelijke mystieke dat zich manifesteert overal om ons heen. Ik vraag haar mij bij te staan in dit moment. Wat het resultaat van mijn toelatingsprocedure straks ook zal zijn: ik sta nu hier en mag loslaten.”

Na de koffie loopt ze rustig het strand op. Vlak voor de vloedlijn trekt ze haar rode jas en schoenen uit, stopt ze een goudkleurig schaaltje uit haar tas in haar vestzak. Behoedzaam loopt ze de koude branding in en blijft staan. Met gesloten ogen brengt ze haar handpalmen voor haar gelaat. Ze zingt zachtjes in het Hebreeuws het ‘Shema’-gebed als mantra, op een melodie die een vriendin heeft geschreven.

Dan bukt ze zich naar het water waar de branding onmiddellijk naar haar toe kruipt. Met het schaaltje schept Faber driemaal het zeewater en giet ze het over de rug van haar handen en de handpalmen, terwijl ze in het Hebreeuws zachtjes een gebed uitspreekt: ‘Herinner mijn ziel aan de heiligheid van mijn lichaam met het wassen van mijn handen’.

Moment van eenheid

Die ene zin uitspreken geeft haar kracht. “Want met die woorden zet je het moment van eenheid in de wereld.” De heiligheid van haar lichaam waar het bij het mikwe om gaat, zou ook de heiligheid van haar pad kunnen zijn, zegt ze. Het pad dat ze op is gegaan om rabbijn te worden.

De zee maakt zacht. Het raakt haar, altijd. “Omdat je in de zee ervaart dat je onderdeel bent van het geheel. Niemand zegt ooit tegen de zee: ‘wat ben je toch lelijk. Maar dat zeggen we wel tegen onszelf. Hier in het water valt dat allemaal weg.”

Nadat ze ter afsluiting haar handen plat op het zand en de schelpen heeft gelegd, loopt Faber richting haar spullen. De avond valt in. Als een grote maan doemt het wit verlichte reuzenrad van Scheveningen verderop uit de zee. Lachend om de vergelijking zegt ze: “Maar daar ben ik nooit in geweest.”

Lees ook:

Ilyes Machkor (30) loopt hard in de natuur: ‘De hele aarde is een moskee’

Vanuit allerlei spirituele tradities proberen mensen in verbinding te komen met de natuur. Hoe doen ze dat? Ilyes Machkor is moslim en maakt contact met ‘de creatie’ tijdens het hardlopen.