Khashoggi schond de omerta van de woestijn, dat werd hem fataal

Op die dag kwam er een einde aan de legitimatie van het vorstenhuis, die religieus van aard is en niet economisch. Anders had die koning wel de ‘hoeder van de machtigste oliebel ter wereld’ geheten.

Minder heilig dan die twee steden vindt het vorstenhuis menselijk leven, zoals blijkt uit het lot van de journalist Jamal Khashoggi, op 2 oktober in de val gelokt en gefolterd en gedood in het Saudische consulaat in Istanbul. Mocht hij bij nader inzien toch niet aan stukken zijn gezaagd maar zijn bezweken bij een ruw verhoor dan verandert dat weinig.

Op hol geslagen kameel

Volgens die ‘milde versie’, twee weken na Khashoggi’s verdwijning via CNN opgedoken en waarschijnlijk een Saudisch proefballonnetje, heeft de machtige kroonprins Mohammed bin Salman er niets mee te maken. Maar dat gelooft geen mens. Absolute zekerheid over dat zagen is er niet, want daarvoor moet je Khashoggi’s lichaam zien. Waar zich dat bevindt, is onbekend.

Immens is behalve de politieke ook de religieuze schade die de kroonprins, volgens een Turkse columnist een op hol geslagen kameel, heeft toegebracht aan zijn dynastie. Met de liquidatie heeft hij de hadj bevuild, de pelgrimage naar Mekka, het meest spectaculaire ritueel in de islam. De Hidjaaz, de regio waarin Mekka en Medina liggen, geldt voor moslims als het ‘heilige land’. Wie het als pelgrim wil bezoeken krijgt het visum via een van de vele Saudische consulaten.

Abattoirs

Die kantoren zijn een soort ‘voorportalen van de hadj’. Je krijgt er niet zo maar een visum, maar toestemming om de heiligste plekken van de islam te bezoeken. En nu lijken ze ineens op abattoirs, niet voor slachtvee maar voor mensen. Voortaan zal elke pelgrim die een visum­­ ophaalt, in Den Haag of Istanbul of waar dan ook, denken aan Khashoggi. Daarmee is de hadj of de umra al van meet af aan bedorven. De umra is een ingekorte pelgrimage die een gelovige op elk gewenst tijdstip kan verrichten, in tegenstelling tot de massale hadj die eenmaal per jaar plaatsvindt.

Mensenrechten leden in Saudi-Arabië altijd al een kwijnend bestaan, ook voor 2 oktober. Maar dat in een consulaat van een ‘heilig land’ een journalist aan stukken wordt gezaagd, niet door een illusionist maar echt, is bijzonder­­. Het beeld is ook zo sprekend. Een dag in het leven van Saudisch consulaatpersoneel: ’s ochtends stempel je visa voor pelgrims, en ’s middags heet je een liquidatieteam welkom. En het slachtoffer.

Omerta van de woestijn

Wat is de ware gesel van de moslimwereld? Is dat echt de islam of is het een politieke cultuur van maffiaclans? Wie kan die kroonprins nog luchten, zien of horen zonder aan Khashoggi te denken? Maffia is in deze context niet enkel een scheldwoord dat oplucht. Het is ook inhoudelijk raak. Het misdaadsyndicaat kent twee begrippen die tevens het Saudische regime kenmerken: blinde loyaliteit en absolute zwijgplicht, omerta in het Italiaans. Khashoggi schond de omerta van de woestijn. Dat werd hem fataal.

Eerder dit jaar riepen Tunesische imams op de hadj te boycotten, uit protest tegen de smerige oorlog in Jemen. Het is wensdenken, maar als pelgrims Mekka en Medina massaal zouden mijden dan zouden ze de Saudische maffiaprinsen treffen in hun twee echte heiligdommen: hun portemonnee en hun ijdelheid.

In de rubriek ‘Minaret’ leest u bespiegelingen over de islamitische wereld door Eildert Mulder, arabist en oud-redacteur van Trouw.