Is Trump ook na de schuttingtaal nog de christelijke kandidaat?

Franklin Graham gelooft nog in Donald Trump. Opscheppen over hoe je vrouwen ongevraagd zoent en in het kruis grijpt is natuurlijk onverdedigbaar, zei de bekende evangelist zaterdag op zijn Facebookpagina. Maar we moeten de zaak wel in perspectief blijven zien.

"De goddeloze progressieve agenda van Barack Obama en Hillary Clinton is óók onverdedigbaar", stelde de zoon van de hoogbejaarde tv-dominee Billy. In verhullende termen voegde hij daaraan toe dat er maar één kandidaat is die conservatieve rechters wil benoemen in het Hooggerechtshof. Iedere Facebookvriend wist: dat is niet Hillary.

Graham had het uiteraard over de afgelopen weekend opgedoken audio-opname waarop Trump vertelde over hoe hij met vrouwen omging. Voor een aantal Republikeinse senatoren was die afgelopen weekend reden om hun steun aan Trump in te trekken. Fractieleider Paul Ryan heeft inmiddels bekendgemaakt dat hij de kandidaat 'niet langer gaat verdedigen'.

Maar zo fel als zijn eigen partij nu voor hem is, zo mild is de kritiek uit conservatief-christelijke hoek.

De steun voor Trump is groot
Als we de peilingen van de afgelopen maanden mogen geloven, kan Trump bij de meeste kerkgaande evangelicals (conservatieve blanke protestanten) wel een potje breken. Een slordige 71 procent is van plan om op de Republikeinse kandidaat te stemmen, becijferde een peilingbureau twee weken geleden in opdracht van tv-zender ABC News en The Washington Post.

Onderzoeksbureau Pew kwam in juni tot een nog hogere score. Van de kerkgangers die als Republikeins geregistreerd zijn, was toen bijna negen van de tien van plan om Trump te stemmen.

Opmerkelijk, want evangelicals profileren zich al sinds het einde van de jaren '70 als moraalridders. 'Cultuurstrijders', worden ze wel genoemd. Trouwe Republikeinse kiezers, misschien wel de meest loyale subgroep in de partij. In nauwe samenwerking met hun politici proberen ze de mogelijkheden voor abortus zo veel mogelijk in te perken en verzetten ze zich tegen homo-emancipatie. Het lukte hen onder meer om in delen van het land seksuele voorlichting uit de schoolboeken te halen. Ouders moesten zelf voorlichten, was de gedachte. Als de leraar voorlichting gaf, zou dat de leerlingen kunnen inspireren om eens te gaan experimenteren.

Wie bij vorige presidentsverkiezingen de Republikeinse kandidaat wilde worden, moest zich voegen naar het christelijke ideaalbeeld. Hij moest een family man zijn - heteroseksueel, getrouwd met een vrouw die hem door dik en dun steunde en bij voorkeur godvruchtig.

Casino's, overspel, grootspraak over zijn lid
Trump voldoet niet aan dat ideaalbeeld. In tegendeel: hij belichaamt zo ongeveer voor alles dat evangelicals verafschuwen. Hij is meermaals gescheiden en hertrouwd, bestiert enkele casino's en vertelt graag over zijn seksuele escapades en zijn overspel. In debatten met andere kandidaten verzekerde hij nog dat er met de lengte van zijn lid niets mis was.

Afgelopen weekend deed de gelekte geluidsopname dus een flinke schep bovenop die promiscuïteit. Zou die opname voor evangelicals de druppel zijn? Zouden ze Trump alsnog laten vallen?

Lastig te zeggen, want er is sindsdien nog niet gepeild. Maar van een massale verontwaardiging lijkt in ieder geval geen sprake. En de herhaalde steunbetuigingen van Graham, Brody en andere prominenten - zoals leidsman Tony Perkins van lobbygroep Family Research Council - doen vermoeden dat de evangelical het allemaal over zijn kant laat gaan.

Helemaal verrassend zou dat niet zijn. Trump wordt niet gewaardeerd vanwege, maar ondanks zijn karakter. Toen Pew onlangs aan Trump-steunende evangelicals vroeg naar hun belangrijkste reden om Trump te stemmen, wees 34 procent naar zijn beleid. Ruim een kwart was vooral gecharmeerd van zijn belofte om 'verandering' te brengen. De grootste groep - 35 procent - noemde een heel andere troef: hij is Clinton niet.

Hillary wordt hartstochtelijk gehaat
Dat laatste is belangrijk. In de biblebelt zit de haat voor Hillary Clinton diep. Vanwege het veelbesproken e-mailschandaal en haar vermeende (maar onbewezen) lakse optreden toen terroristen in september 2012 het vuur openden op het personeel van de Amerikaanse ambassade in Libië, bijvoorbeeld. Maar vooral ook vanwege wat ze eerder deed. Dat ze in de jaren '90 met haar man ijverde voor emancipatie en het recht op abortus, wordt haar nog steeds bijzonder kwalijk genomen. Het was in hun ogen precies de progressieve bemoeizucht waar hun land aan onderdoor ging.

Daar kwam bij dat ze als echtgenote nadrukkelijk geen traditionele rol speelde. Toen haar man Bill gouverneur was van de staat Arkansas, maakte zij carrière als advocaat. "Ik had ook thuis kunnen blijven zitten - koekjes bakken en thee drinken", zei ze er destijds over. Evangelicals gruwden ervan. Het huishouden doen en de kostwinnaar ondersteunen, dat was precies hoe veel van hen de rolverdeling het liefste zagen.

"Ik was eens op een conferentie over christelijke apologetiek", vertelt evangelical-blogger en schrijver Rachel Held Evans in de Washington Post. "Iedere keer als haar naam voorbijkwam, begon iedereen 'boe' te roepen. Een vriend van me zei eens: 'christenen mogen geen 'bitch' zeggen, maar voor Hillary maken ze een uitzondering'. Ze was de eerste vrouw van wie ik iemand hoorde zeggen dat ze een 'feminazi' was."

Het beste argument om voor Trump te stemmen: Clinton
Clinton biedt evangelicals onbedoeld een sterk argument om op Trump te stemmen. Een stem voor haar is een stem vóór abortus en vóór meer homorechten, is de gedachte. Een christelijke school die een leraar wil ontslaan omdat die een homorelatie heeft, komt daar onder president Hillary misschien niet meer mee weg.

Onthoud je je van stemmen, dan ben je medeplichtig als Clinton wint. Dan maar stemmen op Trump. Zo'n vreemde keuze is hij ook weer niet, klonk het de afgelopen maanden in conservatief-christelijke media. Dat Trump abortus aan banden wil leggen, islamitisch terrorisme aan wil pakken en zich fel verzet tegen de - progressieve - elite in Washington maakt hem voor sommigen nog best aantrekkelijk.

Helemaal waterdicht is het christelijke argument voor Trump natuurlijk niet. Trump herinnert er met zijn lompe uitspraken en schuttingtaal voortdurend aan dat hij niet één van hen is. Maar is dat zo erg? "Mijn steun voor Donald Trump is nooit gebaseerd geweest op gedeelde waarden", schreef de eerdergenoemde lobbyist Perkins afgelopen weekend. "Hij kwam voort uit gedeelde zorgen."

Bang voor de 'evangelical embarrassment'
Intussen blijft een deel van de prominente evangelicals weerstand bieden. Want een aantal sprekers, televisiedominees en leiders van organisaties mag zich dan achter Trump hebben geschaard, lang niet alle prominenten zijn om.

"Achteraf hebben evangelicals veel te veel hun hoop gevestigd op verkiezingen en presidentskandidaten", schrijft Albert Mohler, directeur van het seminarie van de Southern Baptist Convention (SBC), het grootste protestantse kerkgenootschap. "En toen was daar The Donald. Veel evangelicals hebben zijn racistische trekjes en zijn grove nationalisme genegeerd, helaas." Mohler vreest dat de steun voor Trump zal uitlopen op een 'Great Evangelical Embarrassment'.

Russell Moore, huis-ideoloog van de SBC, drukt zich in een opiniestuk nog wat sterker uit. Bijna iedereen die afgelopen weekend aangaf dat hij Trump bleef steunen, was een religieus leider, stelt Moore. "Schandalig en beschamend, maar het hoeft niet als verrassing te komen."

Trump slaat al maandenlang vrouwonvriendelijke en racistische taal uit, meent hij. "En de oude garde van 'religieus rechts' staat erbij en kijkt er naar. Sommigen verdedigen het of wuiven het weg, met dezelfde tactieken die ze eerder in de campagne ook al gebruikten. Trump is geen zondagsschool-leraar, zeggen ze. Hij is een 'baby-christen'."

Goedpraterij, wat Moore betreft. Trump is promiscue, grof en heeft een slecht temperament, en hij is er nog trots op ook. "Een aantal van de mensen die ons waarschuwden voor moreel relativisme vragen ons nu om morele relativisten te worden, alleen maar om een verkiezing te winnen."