Is een verbod op het verbranden van heilige boeken uit den boze, of juist de beste oplossing?

Het verbranden van heilige boeken heeft gek genoeg een zweem van religiositeit. De vlammen roepen associaties op met hellevuur. Is een verbod uit den boze, een knieval voor religiefetisjisme, of juist toch de beste oplossing?

In Zweden heeft een vooralsnog anonieme ‘Arabier’ de discussie op scherp gesteld. Het is een wat raadselachtige figuur. Volgens sommige media is hij een Egyptische schrijver van 34 jaar oud. Woont hij in Zweden of in een ander land? Wat wil hij bereiken?

In elk geval kondigde hij aan dat hij een Torarol demonstratief zou verbranden voor de Israëlische ambassade in Stockholm. Hij wilde dat afgelopen zaterdag doen. Het was zijn antwoord op de koranverbranding door de extreemrechtse Deens-Zweedse ‘politicus’ Rasmus Paludan, veertien dagen geleden. Bij die gelegenheid stond de Zweedse politie erbij en keek ernaar, klaar om in te grijpen wanneer Paludan iets mocht overkomen. Faciliteren zou je het kunnen noemen. Ook Paludan verrichtte zijn ritueel voor een ambassade, de Turkse in zijn geval.

Het verschil was opvallend

Het tijdstip dat de ‘Arabier’ had uitgekozen voor zijn tegendemonstratie was pijnlijk, een dag voor de Shoah-herdenking. Hij wilde kijken welke reacties zijn voornemen zou uitlokken en die vergelijken met hoe de Zweedse overheid optreedt, en vooral niet optreedt, bij koranverbrandingen. Het ging hem erom de hypocrisie van het bevoegde gezag aan de kaak te stellen, zei hij.

Het verschil was inderdaad opvallend. Bij de laatste koranverbranding deed de overheid vooraf niets. Pas nadat het kwaad was geschied klonk er een luide canon van nationale en internationale afkeuring. Maar het heilige recht op vrije meningsuiting was belangrijker dan de heiligheid van een boek, zo bleef de teneur.

Een heel ander mechaniek kwam op gang nadat de ‘Arabier’ zijn plannen voor de verbranding van een Torarol publiek had gemaakt. Uiteindelijk zag hij van zijn voornemen af. Wie of wat hem daartoe heeft bewogen, blijft onduidelijk. De Israëlische ambassade kwam in het geweer. Maar volgens een rabbijn hebben ook imams op de man ingepraat. Ze behoorden tot een interreligieuze dialoogclub, waarvan ook joodse mannen Gods lid zijn. De plannen zijn overigens niet definitief van de baan. Want volgens de laatste berichten wil de ‘Arabier’ alsnog de Torarol laten branden, nu ook ter ondersteuning van de Palestijnse zaak.

Vrijheid is hun lokgroep, onvrijheid hun doel

De zielenroerselen van de ‘Arabier’ zijn niet de hoofdzaak. Hoofdzaak is wel een dilemma, ofwel een keuze tussen twee kwaden. De optie goed bestaat bij een dilemma niet. Er zijn twee smaken: slecht en nog slechter.

Toegepast op de koranverbrandingen: wat niemand moet willen is de invoering, via een achterdeur, van een blasfemiewet. Over de doffe ellende daarvan in vooral moslimlanden bericht deze rubriek geregeld. Je zou kunnen redeneren dat een verbod op de verbranding van heilige boeken een eerste schrede is op weg naar zo’n onzalige wet. Je bent dan nog wel ver verwijderd van bijvoorbeeld doodstraffen, waarmee bestaande wetgeving van dat soort dreigt. Maar toch, elke stap naar het ravijn van de relicensuur is er één te veel.

Tegelijk moet een democratie zich wel wapenen tegen fanate dwaallichten als Paludan. Vrijheid is hun lokroep, onvrijheid hun doel. Hun weg leidt misschien niet naar een ravijn, maar wel naar een hel op aarde. Wees niet bang voor die griezels. Toch maar gewoon verbieden, dat spelen met lucifers.