Is de buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën per se ongewenst?

Dankzij de uitgelekte lijsten van Nederlandse­­ moskeeën die geld hebben gekregen uit Saudi-Arabië en Kuweit, weten we tot op de komma nauwkeurig wat aan hen is overgemaakt. Het gaat om dertig moskeeën en bij ‘Nieuwsuur’ was te zien welke boodschap er in een van die gebedshuizen te horen was: jihadisten die strijden in Syrië, Jemen en Irak werden geprezen.

Op zich is financiering van religieuze instellingen vanuit het buitenland niets nieuws. Van oudsher doen Nederlandse kerken ook aan missie en zending in verre oorden. Omgekeerd kan elke instelling, zij het politiek­­ of religieus, voor fondsen aankloppen in het buitenland. ‘Gelijke monniken, gelijke kappen’, zou je denken, dus ook een moskee kan dat. En dat gebeurt ook al sinds de islamitische­­ gemeenschap in Nederland enige omvang kreeg.

Zo betaalt de Turkse staat vanaf eind jaren zeventig de imams van de moskeeën in Nederland die verbonden zijn aan hun ministerie van godsdienstzaken. Rond die tijd ontwikkelde Saudi-Arabië, dat toen net rijk was geworden met oliedollars, een zendingsdrang – die ze zelf zien als liefdadigheid – waarbij ze hun interpretatie van de islam, het salafisme, over de wereld verspreidden. Ze stuurden gratis boeken op en stortten megalomane bedragen voor de bouw van moskeeën.

Terrorisme

Tot dusver leek er niets aan de hand. Dat veranderde toen de wereld rond het nieuwe millennium werd geconfronteerd met een beweging van jihadistisch terrorisme. De grote terreurbewegingen die ontstonden, eerst Al-Qaida en later IS, rekenen zich tot het salafisme. Saudi-Arabië en andere Golfstaten droegen financieel­­ bij aan hun strijd.

De vrees over de geldstromen uit de Golfstaten naar Nederland is nu dat ze zouden bijdragen aan de groei van het salafisme en de fundamentalistische islam. En de AIVD ziet deze stromingen als een voedingsbodem voor terrorisme. In 2016 gingen moskeebestuurders om tafel met het ministerie van sociale zaken, om naar een gezamenlijke oplossing te zoeken. Saïd Bouharrou van de Raad voor Marokkaanse Moskeeën in Nederland (RMMN) was daarbij. “Onze eerste vraag aan de overheid was: wanneer is de buitenlandse financiering precies ongewenst? Op die vraag hebben we tot nu toe nog geen antwoord gekregen.”

Het huidige kabinet noemt de financiering­­ ongewenst als die vanuit ‘onvrije landen’ komt, maar daaruit valt nog weinig op te maken. Vooralsnog is niet duidelijk welke landen ze daartoe rekent.

Bemoeienis

Verschillende moskeebestuurders wijzen er op dat financiering nog niet per se bemoeienis hoeft te betekenen. Mits je goede afspraken maakt. Zo liet de Blauwe Moskee in Amsterdam vijf jaar geleden weten miljoenen te hebben ontvangen van het ministerie voor godsdienstzaken van Kuweit. Volgens imam Yassin Elforkani, die niets moet hebben van de fundamentalistische islam, kochten de Kuweitis er geen invloed mee. “Wij hebben nota bene een vrouw in het bestuur en ik preek in het Nederlands.” Salafisme of fundamentalisme leidt ook niet per se tot radicalisering in de richting van terrorisme, waarschuwt Elforkani. “We moeten uitkijken dat we niet alle moskeeën criminaliseren.”

Een laatste punt dat het lastig maakt om vast te stellen hoe ongewenst de geldstromen uit de Golfstaten zijn, is dat de meningen over hoe gevaarlijk het salafisme is, nogal uiteenlopen. Nog niet zo lang geleden wilden sommige politici een verbod op het salafisme. Anderen vinden dat het geloof in de vrijheid van godsdienst en de weerbaarheid van de rechtsstaat voorop moet staan.

Lees ook:

Moskeeën krijgen miljoenen uit Golflanden

Ten minste dertig Nederlandse moskeeën en islamitische instellingen hebben financiering gekregen of aangevraagd uit Saudi-Arabië en Kuweit, de moskeeën blijken miljoenen euro’s te hebben ontvangen.

Kabinet: Moskee-geldstromen niet openbaar

Het kabinet beschikt over lijsten met de geldstromen die vanuit Golfstaten naar Nederland vloeien, maar ziet het niet zitten om die te openbaren.

Overheid weet niet wie moskeeën betaalt

Het kabinet liet in 2015 al onderzoek doen naar de buitenlandse geldschieters die meebetalen aan Nederlandse moskeeën, maar dat liep uit op een mislukking.