In Barneveld komt het zingen niet boven het orgel uit

Nadat ze in de hal van de kerk haar handen heeft ontsmet met gel staat de oudere vrouw nog even stil. Ze kijkt naar scriba Henk Morren, met wie ze net het laatste nieuws over een ziek gemeentelid heeft uitgewisseld. “Wat fijn dat we tóch aan kunnen”, zegt ze, de vreugde dat ze naar haar kerk in Barneveld kan is in haar stem te horen.

De dienst in het immense gebouw van de gereformeerde gemeente in Nederland gaat bijna beginnen, maar het is in en om de kerk opmerkelijk rustig. De verkeersregelaars in hun gele hesjes hebben vandaag een makkie, het parkeerterrein met 500 plekken komt lang niet vol. Vlak voordat ze een van de twaalf ingangen van de kerk binnenlopen, zetten de kerkgangers een mondkapje op. Het is de eerste keer dat ze dit moeten, maar ze doen het alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, ze zijn er sneller aan gewend dan in de gemiddelde Albert Heijn.

Vooraf heeft de kerkenraad ze geïnstrueerd: niet komen als je verkouden bent, mondkapje mee en beperkt zingen. Die regels volgen ze nauwgezet op. Zonder dat het nog eens wordt verteld, zingt de gemeente niet zoals gebruikelijk uit volle borst, maar heel zachtjes. De samenzang op hele noten komt nauwelijks boven het orgel uit.

De gemeente in Barneveld heeft met enige spanning naar deze zondag uitgekeken. De ‘refodome’ met drieduizend plekken zat voor corona bomvol, zozeer dat er nu in een dorp dichtbij een nieuwe kerk wordt gebouwd voor deze nog altijd groeiende orthodox-protestante gemeente. In de corona-zomer konden er op anderhalve meter met zo’n 900 gelovigen in. Met zoveel waren ze ook nog vorige week, toen een kerk in Staphorst met drie diensten met elk 600 mensen voor veel commotie zorgde.

Maandag kregen de kerken het ‘dringende advies’ in oktober met maximaal dertig samen te komen. Dat viel met name in reformatorisch Nederland heel slecht – ze hielden zich in hun vaak grote kerken toch aan de RIVM-regels? En wist niemand hoe wezenlijk voor hen de kerkgang is? Het hielp: vrijdag kregen ze te horen dat 30 de voorkeur heeft, maar dat er iets meer ruimte komt daarvan af te wijken, afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden.

‘We nemen onze verantwoordelijkheid’

In Barneveld is het 500 geworden. “We willen wel onze verantwoordelijkheid nemen en aan de gezondheid denken”, verklaart scriba Morren de halvering ten opzichte van vorige week. Praktisch komt dat erop neer dat nog maar een op de drie banken beschikbaar is, tegen de helft vorige week. Door vrijwilligers in gele hesjes worden de mannen in donkere pakken en vrouwen en meisjes met hoedjes over de hele kerk verspreid, de gezinnen, echtparen en eenlingen zitten nu al gauw zo’n drie meter uit elkaar.

In zijn preek staat ook dominee J. Roos stil bij de nieuwe maatregelen. “We moeten God meer gehoorzaam zijn dan mensen” zegt hij en hij legt dat ook voor in gebed, waarbij de mannen staan - een klein jongetje mag dat ook van zijn moeder, knikt ze. Gelet op het leed dat het virus berokkent, ook in Barneveld, vindt de dominee het noodzakelijk dat er ‘structureel en substantieel wordt afgeschaald’. En daar moet de gemeente zich maar bij neerleggen: “Ieder kan zijn mening hebben. Maar we moeten niet blijven redeneren en als extremisten door het leven gaan, maar we moeten leven in ootmoed, en schulderkenning.” Hij roept de gemeente op tot inkeer te komen en ‘weder te keren tot de Heere’. “Als de eerste golf zijn uitwerking heeft gemist, en de Heere een tweede golf zendt, laat dat dan de vrucht zijn van de tweede golf.”

De predikant vraagt de gemeente te bidden voor de overheid. “Zeg niet dat de overheid vijandig staat ten opzichte van de kerk. Er is ook een gesprek geweest met een enkeling”, zegt Roos, mede verwijzend naar het bezoek van minister Grapperhaus justitie in het voorjaar, toen ook deze kerk in Barneveld maar met dertig mensen bij elkaar kwam.

‘Iedereen zit hier stil’

Of de kerkenraad bereid is zich daar weer toe te beperken als het kabinet deze week komt met strengere maatregelen, dat kan scriba Morren nu nog niet zeggen. Hij weet dat grote gezelschappen worden afgeraden, maar in het moderne kerkgebouw met een goed ventilatiesysteem voelt hij zich veilig. Van geen enkel gemeentelid heeft hij gehoord dat dertig beter zou zijn.

De scriba wijst erop dat iedereen in de kerk stilzit, “en niet springt en danst”. Dat klopt: volwassenen volgen de bijna twee uur durende dienst roerloos, ook kinderen zitten opmerkelijk stil. Ze krijgen meteen een zachte vermaning als ze eens even achterom kijken. Ze frunniken wat aan hun kleren, schuiven tegen hun ouders aan, een meisje speelt even met het mondkapje van haar moeder.

Zonder dat iemand het zegt gaan de kapjes na de zegen weer op. Rij voor rij vertrekt, op aanwijzing van de vrijwilligers met de gele hesjes. Gedisciplineerd lopen ze naar buiten. Koffie dronken ze sowieso al nooit na afloop van de dienst, maar anders bleven ze in de hal of voor de kerk nog weleens even praten. Nu gaan ze meteen naar huis. Ook die instructie hebben ze vooraf gekregen.

Lees ook

Regels voor kerken worden iets versoepeld

Kerken krijgen iets meer ruimte af te wijken van de regel dat er bij een kerkdienst maximaal dertig mensen mogen zijn, dat er beperkt wordt gezongen en dat er mondkapjes worden gedragen.

Plots negeren doorgaans gezagsgetrouwe kerken adviezen - waarom?

Terwijl de Protestantse Kerk in Nederland oproept het advies te volgen om met hoogstens met dertig mensen samen te komen, komen de doorgaans gezagsgetrouwe orthodoxe protestantse kerkgenootschappen ertegen in verzet. Hoe kan dat?