‘In alles zit een barst, waardoor het licht binnenvalt’

Meer en minder bekende Nederlanders kiezen hun inspirerende zin. Vandaag Gerard Oonk, medeoprichter en voormalig directeur van de Landelijke India Werkgroep. Over zijn ervaringen schreef hij het boek Een Berg Verzetten – Veertig jaar vechten voor mensenrechten in India.

“Vroeger, toen ik op de hbs zat, vertelde de pater over het principe ‘kracht naar kruis’: God geeft je nooit meer dan je dragen kunt. Dat vond hij een onzinnig idee. Dat zette mij aan het denken. Er zijn veel mensen die ondraaglijk lijden. Het was het begin van mijn overtuiging dat je de bestaande werkelijkheid niet zomaar moet accepteren. Je moet er alles aan doen om het wel draaglijk te maken voor iedereen.

“Later leerde ik een Indiase ex-pater kennen die me enthousiasmeerde om me in te zetten voor een betere wereld en vooral India. Ik ben niet meer gelovig, maar die paters en ex-paters hebben mijn denken toch wel beïnvloed.

Op zoek naar de barsten

“Ik heb nooit het idee gehad dat ik in mijn eentje de wereld kon veranderen. Een hulpverlener was ik niet, een radicale revolutionair evenmin.

“Wel heb ik me altijd ingezet om geduldig, en soms ongeduldig, iets te bereiken. Tijdens mijn studie psychologie raakte ik gefascineerd door India. Ik schreef een paper over sociale ongelijkheid in het land. Ik las alles wat los en vast zat over sociale kwesties. Ik zocht naar een manier om de oplossingen concreet te maken. Dat was mijn begin bij de Landelijke Werkgroep India.

“Jaren later hoorde ik het lied Anthem van Leonard Cohen met daarin de beroemde zin: ‘There’s a crack in everything, that’s where the light get’s in’. In alles zit een barst, waardoor het licht binnenvalt. Dat raakte me. Het gaat over de ervaringen en ontwikkelingen die ik heb doorgemaakt.

“De barsten, die staan voor kansen en mogelijkheden om overheden en bedrijven meer richting een sociale, gelijkwaardige koers te laten bewegen. Daar gingen wij naar op zoek: naar de cracks, de openingen.

Opkomen voor mensenrechten

“We hebben in die veertig jaar veel aan de orde gesteld door onderzoek te doen in India en met lokale organisaties misstanden aan te kaarten.

“Wat voor effect heeft wat wij hier beslissen op de mensenlevens daar? Economische activiteiten zonder morele normen vanuit Nederland en Europa zorgen voor aantasting van de rechten van de mensen daar. Denk aan kinderarbeid, uitbuiting en ecologische schade.

“Het omdenken daarvan heeft geleid tot wat we nu maatschappelijk verantwoord ondernemen noemen, dat hopelijk ook tot wetgeving leidt.

“We hebben ons eveneens ingezet voor de positie van 200 miljoen kastelozen, ruim een zesde van de Indiase bevolking. Dat is het meest onderschatte mensenrechtenprobleem in de wereld.

De lange mars door instituties

“Nu ik gepensioneerd ben, ben ik nog altijd bezig met India, dat steeds relevanter wordt voor Europa en Nederland. Er wordt nu gewerkt aan een Europees handelsverdrag met India. Daarin ga ik opnieuw op zoek naar de barsten. Want het verdrag, dat grote belangen dient, moet op papier leiden tot betere mensenrechten.

“Maar de werkelijkheid is zeer zorgelijk. De democratie in India is aan het ontrafelen. Er wordt een theocratisch bewind gevoerd dat van India een hindoe-samenleving wil maken, met een haatcampagne tegen moslims en christenen, en tegen dalits (kastelozen red.).

“Samen met onder meer kritische Indiërs in de diaspora probeer ik dit aan de orde te stellen. De wereld is nooit af. India ook niet. Het is een kwestie van lange adem, maar mij ligt de lange mars door de instituties wel.”

Lees ook:

De zin van literatuurwetenschapper, socioloog en schrijver Araa al Jaramani

Er is een land waar vrouwen willen wonen