Imam Fawaz is terug, tot ergernis van Den Haag

VVD-fractievoorzitter Martin Wörsdörfer doet zijn burgemeester een dringend verzoek: houd imam Fawaz Jneid buiten de deur. Want waar Fawaz is, zo zegt hij, daar zijn problemen.

Wörsdörfer schrok van wat hij vorige week in de Telegraaf las: Fawaz, een van 's lands bekendste salafistische sprekers, zou willen neerstrijken in de Hofstad. Op de grens van de Schilderswijk en de wijk Transvaal zou hij een nieuwe moskee willen bouwen.

Hoe dat gebouw eruit moet gaan zien, wie het beoogde publiek is en wie er betaalt, het is allemaal nog in nevelen gehuld. VVD'er Wörsdörfer is toch niet helemaal gerust op, en met hem een aantal andere fracties. D66 heeft inmiddels raadsvragen gesteld, het CDA zegt bezorgd te zijn. De PVV heeft een spoeddebat aangevraagd, de VVD wil dat de gemeente alles doet 'om deze gast buiten de stad te houden'. SP-raadslid Aisha Akhiat vindt Fawaz' terugkeer 'niet zo'n puik plan'.

George W. Bush werd vervloekt
Verrassend is dat alarmisme niet. Den Haag heeft uitgebreide ervaring met Fawaz. De in Libanon geboren vijftiger groeide na de eeuwwisseling op hoog tempo uit tot een van 's lands meest omstreden predikers. Vanuit de lokale As-Soennahmoskee streek hij ongelovigen tegen de haren in, en overschreed hij een enkele keer de grenzen van de wet. Als er in Nederland salafisten uit de bocht vlogen, dan was hij tot een paar jaar geleden nooit ver weg, zo leek het.

"O God, bezorg Van Gogh een ziekte die door alle bewoners van de aarde niet kan worden genezen", bad Fawaz in 2004. Enkele maanden later stak extremist Mohammed B. - voor zover bekend geen bekende van de imam - de cineast op straat dood. Twee jaar eerder was in actualiteitenprogramma Nova te zien hoe Fawaz in een preek de Amerikaanse president Bush en diens Israëlische collega Sharon vervloekte, en hoe hij Allah smeekte om 'de vijanden van de islam te vernietigen'.

Ook gaf hij advies over over ongehoorzame vrouwen: die mocht je in sommige gevallen slaan. PvdA-Kamerlid Achmed Marcouch noemde hij een 'munafiq', iemand die zegt moslim te zijn maar niet gelooft. Toen Islamitische Staat in Irak en Syrië oprukte en Nederlandse jongeren afreisden om zich bij de strijd aan te sluiten, wezen sommigen opnieuw beschuldigend naar Fawaz. Er was geen bewijs dat hij zich met jihadreizen had ingelaten, maar enkele reizigers hadden wel zijn As-Soennah bezocht.

Twee jaar geleden kreeg Fawaz een voorwaardelijke boete voor het sluiten van 'shariahuwelijken', verbintenissen die niet geldig waren voor de wet. Uiteindelijk stopte hij met de huwelijken, zij het onder protest. "Ik heb de islam niet zelf bedacht", zei hij na afloop van dat vonnis tegen Trouw. "En de islam is geen groentemarkt, waar je kiest waar je zin in hebt. Als je moslim bent, zijn er regels."

Fawaz: salafistische ster
In de As-Soennah, 's lands belangrijkste salafistische centrum, groeide hij uit tot een puriteinse ster, geroemd om zijn duidelijke taal en zijn talent om jongeren aan te spreken. Volle zalen trok hij, tot het moskeebestuur hem in 2012 na een ruzie de laan uit stuurde. Vorig jaar probeerde hij al een pand van 740 vierkante meter betrekken in de Schilderswijk, en nu lijkt hij dus te mikken op een nieuw gebedshuis.

Burgemeester Jozias van Aartsen is van Fawaz' ambities op de hoogte, en ook hij staat niet te springen. "Zoals bekend liggen de activiteiten van Fawaz onder een vergrootglas", zegt zijn woordvoerder. "Wij, OM, politie en de positieve krachten in de buurt houden hem nauwlettend in de gaten."

Kan Van Aartsen hem tegenhouden? Het korte antwoord is: nee. Zo lang Fawaz de grenzen van de wet niet overschrijdt, kunnen justitie en het openbaar bestuur hem formeel weinig maken. Maar als Van Aartsen wil, kan hij de imam wel tegenwerken. Het bewijs daarvoor werd eerder dit jaar geleverd door zijn Rotterdamse collega Aboutaleb: toen bekend werd dat een conservatief-islamitische liefdadigheidsinstelling uit Qatar voor 28 miljoen euro een religieus lescentrum had gekocht in Rotterdam, vloog Aboutaleb naar Qatar om het pand namens de gemeente terug te kopen.

Vorig jaar liep het ook mis
Fawaz heeft ook ervaring met zulk afketsen: zijn eerdere plan om in de Schilderswijk een pand van 740 vierkante meter te kopen, liep ook stuk. Toen er vorig jaar twijfels ontstonden over het doel van het gebouw - werd het een onderwijsinstituut of een moskee? - kreeg hij de gemeente op zijn dak. Een paar maanden later was de verkoop afgeblazen. Waarom werd niet duidelijk. "Het is niet tot verkoop gekomen", schreef het college aan de raad.

Of de gemeente al contact met hem heeft opgenomen is niet bekend. Fawaz was dinsdagmiddag niet bereikbaar voor commentaar.

Tegenover de As-Soennah en andere salafistische moskeeën stelt Van Aartsen zich in ieder geval barmhartig op. Samenwerken is beter dan bestrijden, vindt hij. En dus probeert hij de moskeeën te betrekken bij maatschappelijke activiteiten. "Stel je voor dat we zouden zeggen: wij willen niets met jullie te maken hebben", zei hij laatst in NRC. "Wat zou daar het effect van zijn? Dat leidt tot beeldvorming dat deze mensen apart gezet worden. Dat ze worden uitgesloten van onze samenleving. Terwijl we dat juist niet willen."