Ik wens u, beste lezer, toe iets nieuws te kunnen maken van het einde van dit jaar

Aan het begin van de twintigste eeuw had Denemarken een grote filmindustrie. Deense filmproducenten boden verschillende landen andere versies van dezelfde film aan. Amerika kreeg de films met happy endings, en Rusland de rampzalige – de zogenoemde Russische eindes. In museum De Pont is momenteel een overzichtstentoonstelling te zien van de Engelse kunstenaar Tacita Dean, waarin haar serie ‘Russian endings’ opgenomen is. Dean verzamelde op vlooienmarkten ansichtkaarten van ongelukken en rampen en bewerkte die met tekst en tekeningen zodat ze filmscènes werden. Ze maakt van gebeurtenissen fictie, en toont daarmee dat onze ervaring van gebeurtenissen niet alleen individueel is, maar ook een cultureel script volgt.

Aan het eind van het jaar dringt zich altijd de vraag op wat een einde eigenlijk is of waar dit einde een einde van is. Van het uiteindelijke einde weten we weinig. Maar daarvoor zijn er andere eindes, die verschillende soorten begin in zich dragen (zoals de knoppen van bloemen nu al in takken liggen te wachten op de lente).

De rouw neemt te veel ruimte in

Ik weet niet hoe ik dit verhaal moet vertellen, zegt singer-songwriter Nick Cave in de documentaire ‘One more time with feeling’, die een registratie van de opnames van zijn nieuwe plaat ‘Skeleton Tree’ moest worden, maar van vorm veranderde toen Cave’s vijftienjarige zoon Arthur door een ongeluk stierf. De rouw neemt te veel ruimte in, Cave en zijn collega’s bewegen er behoedzaam omheen.

Begin oktober verscheen Cave’s engelachtige album ‘Ghosteen’, waarop hij een vorm heeft gevonden voor dat einde. Daarnaast is hij in gesprek gegaan met mensen. Eerst tijdens een tour, daarna via internet. Op het blog ‘The Red Hand Files’ stellen mensen Cave vragen, bijvoorbeeld over hoe ze om moeten gaan met angst voor het eind van de wereld, met de dood van hun moeder door geweld, of over wat verlegenheid is, en geeft hij antwoord – soms hartverscheurend, soms humoristisch, vaak allebei tegelijk (de vragen zijn net zo hartverscheurend en humoristisch). Internet en de anonimiteit die het web met zich meebrengt, krijgen op deze site een nieuwe functie: van een verbale vuilnisbelt wordt het een vehikel voor verbinding.

Hollywoods happy endings zijn ook misleidend

Media doen het vaak lijken alsof er te veel is wat mensen van elkaar scheidt, dat eindes onafwendbaar Russisch zijn. Maar Hollywoods happy endings zijn ook misleidend. Tussen die polen kunnen we zoeken naar hoe het beter kan. Naar het nieuwe. Ik wens u, beste lezer, toe iets nieuws te kunnen maken van het einde van dit jaar en het begin van het volgende.

En voor wie zich in de feestmaand alleen voelt het volgende.

‘Hoe lang zal ik alleen zijn?’, vraagt Liii uit Krakau. Cave schrijft dat hij een tijd met deze vraag rondliep, vanwege haar existentiële lading. Uiteindelijk weet hij aan het eind van een lange tour het antwoord. ‘Je vraag hoeft niet beantwoord te worden, maar alleen erkend: jou bereiken, zoals je mij bereikte, is het antwoord en, misschien, een remedie – om tegen je te zeggen dat je niet alleen bent, dat wij hier zijn, en dat wij, met zoveel, aan je denken.’

Eva Meijer (1980) is filosoof, schrijver en singer-songwriter. Ze promoveerde op de politieke stem van het dier en in 2011 debuteerde ze met de roman ‘Het schuwste dier’. Voor Trouw schrijft ze tweewekelijks een column. Lees ze hier terug.

Lees ook:

De recensie van Ghosteen

Met Ghosteen heeft Nick Cave misschien wel zijn mooiste plaat afgeleverd, schreef onze recensent. ‘Een elpee als een muzikale rouwkrans.’