‘Ik voel me opgejaagd tot op het bot. Wat te doen?’

Een zinvol leven, dat wil iedereen wel. Maar wat is dat? De zinzoeker verkent antwoorden op alle mogelijke vragen over zingeving. Deze aflevering: hoe kom ik van dat opgejaagde gevoel af?

Vraag:

Ik ren van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, van de kinderen de deur uit naar m’n werk, en dan moet ik mijn e-mail nog aan het einde van de dag doen. Mijn werk vreet me op. Ik ben druk, onrustig, voel me opgejaagd tot op het bot. Op vakantie ervaar ik af en toe rust. Dan denk ik: zo hoort het te zijn. Hoe krijg ik dat gevoel vaker?
Opgejaagd

Antwoord:

Zolang u zich opgejaagd voelt, is het lastig om gelukkig te zijn. Een knagend gevoel drijft u voort, het geluk lijkt constant om de hoek te liggen. Hoewel vaak gezegd wordt dat onze huidige tijd vloeibaar is en gehaast, is dat gevoel van rusteloosheid zo oud als de mensheid.

Ook het leven van filosoof en kerkvader Aurelius Augustinus (354-430) was jachtig, hij twijfelde aan zijn bestemming en leidde een losbandig bestaan. Totdat de bekering insloeg als de bliksem. Later schrijft Augustinus de beroemde woorden: ‘Rusteloos blijft ons hart totdat het zijn rust vindt in U’.

Dat jachtige gevoel mag dan wel millennia bij ons horen, objectief gezien hebben we het tegenwoordig mínder druk dan vroeger. Een eeuw geleden werkten de meeste Nederlanders nog zes dagen per week, vaak zo’n twaalf uur per dag. Tegenwoordig doen Nederlanders het rustiger aan: gemiddeld 29 uur per week, het laagste aantal van alle geïndustrialiseerde landen.

Vorm van angst

Het is waarschijnlijk eerder de stress dan het aantal uren werk dat u opjaagt. Het woord ‘stress’ gaat terug op het Oudfranse ‘estrece’, dat ‘benauwdheid, onderdrukking, angst’ betekent. Dat opgejaagde gevoel is een vorm van angst, alsof er echt op u wordt gejaagd en uw lichaam in de haast hormonen als adrenaline, noradrenaline of cortisol aanmaakt om makkelijker te kunnen vluchten.

Daar zijn allerlei mogelijke verklaringen voor: u bent de hele dag online; u ziet op sociale media geslaagde collega’s waardoor u denkt nooit goed genoeg te zijn; u ontwikkelt faalangst en gaat nog harder werken. Hoe hieruit te ontsnappen? Zeker, het heeft zin uw telefoon vaker weg te leggen, uw computer eerder uit te zetten. Toch zou ik u nog wat anders in overweging willen geven.

Religieus uitstapje om de batterij op te laden

De remedie van Augustinus werkt voor velen ook nu nog: er zitten in Nederland ’s zondags nog ongeveer evenveel mensen in een kerk als in een voetbalstadion. Ook retraites in een klooster zijn populair om de jachtigheid tegen te gaan. Ik heb het geprobeerd, voor mij werkte dat uiteindelijk niet. Ik kreeg het idee dat het kloosterbezoek een religieus uitstapje was om de batterij op te laden, die alweer leegliep als ik met de auto op huis aan reed.

Je zou religie kunnen zien als een trainingsgebied voor ons dagelijks leven. Is voor u religie geen vruchtbare bron van zingeving meer, dan zult u ergens anders zin moeten zien te maken, bijvoorbeeld in kunst, sport of filosofie.

Zin maken, is experimenteren

Mij heeft sport meer geholpen dan religie. Als schrijver en journalist zit ik grote delen van de dag achter de computer. Na afloop is het brein uitgeput, soms opgefokt, maar het lichaam is nog veel te weinig in actie geweest. Zelf heb ik jarenlang aan slapeloosheid geleden, die ik redelijk onder controle heb gekregen door aan duursport te gaan doen. Na uren skeeleren, sloeproeien of fietsen is er geen molecuul adrenaline, noradrenaline of cortisol meer over. Als ik mijn fiets wegzet, denk ik vaak: zo hoort het te zijn.

Adviseer ik iedereen nu te gaan schaatsen of te gaan fietsen? Nee, voor de een werkt mediteren, voor een ander een goed boek, yoga, judo, een film, een museum, een concert, een fiets. Zin maken, is experimenteren, dit werkt wel, dat niet, dit werkte vandaag, maar morgen niet meer. Als u dat gevoel van rust uit de vakantie vaker wilt ervaren, dan moet u aan de bak. Niet alleen morgen, maar eigenlijk de rest van uw leven. Anders blijft u opgescheept zitten met een onrustig hart dat nergens rust lijkt te kunnen vinden.

Heeft u ook een kwestie voor De zinzoeker? Stuur deze, voorzien van een korte toelichting, naar: dezinzoeker@trouw.nl.

Lees ook:

Ben ik in een bullshitbaan beland? En hoe kom ik hier weer uit?

Een zinvol leven, dat wil iedereen wel. Maar wat is dat? De zinzoeker verkent antwoorden op alle mogelijke vragen over zingeving. Deze aflevering: ben ik in een bullshitbaan beland?