‘Ik had in de DDR een leventje als een luis op een zeer hoofd’

Meer en minder bekende Nederlanders vertellen over hun persoonlijke leefregel of inspirerende zin. Vandaag germanist Guus Gonggrijp die zeven jaar als propagandist werkte, in en voor de DDR.

‘Ik ben geboren in 1949, op de oprichtingsdag van de Navo, en ik had gehoopt dat ik het einde ervan zou meemaken. Het ziet er niet naar uit.

Afkomstig uit een sociaaldemocratisch nest was ik als gymnasiast in de jaren zestig geradicaliseerd. Onder de CPN’ers was ik een scherpslijper. Wie tijdens de Koude Oorlog ventte met het partijblad De Waarheid kreeg te horen: ‘Ga er dan zelf wonen, als je het daar zo geweldig vindt’. Ik ben er gaan wonen. Wat anderen dan weer niet goed vonden. Maar dat doet me geen moer.

In 1983 doceerde ik Duits. In de metro ontmoette ik iemand van de Vereniging Nederland-DDR. Die zei: ‘Ze zoeken een vertaler voor DDR-Revue, het propagandablad’. Niet veel later was ik in Dresden eindredacteur voor de editie die in België en Nederland verscheen; we hadden ook één abonnee in Paramaribo, in de Gonggrijpstraat. De naamgever moet nog familie zijn.”

Leven als een luis op een zeer hoofd

“Ik had in de DDR een leventje als een luis op een zeer hoofd, verdiende meer dan ik op kon maken en hoefde alleen maar wat op te letten. Zo voorkwam ik dat een prachtig artikel DDR-Revue haalde, waarin een Duitse collega haar fantasie beschreef: dat Anne Frank op aarde terugkeerde en in de DDR het land van haar dromen vond. Ik voorzag problemen in Nederland, dus dat stuk heeft het niet gehaald, ook al had mijn collega er erg haar best op gedaan. De kameraden hebben me de onderscheiding Aktivist der sozialistischen Arbeit toegekend, je moest het in de DDR wel heel bont maken om zonder onderscheiding oud te worden.

Zelf vond ik het reëel bestaande socialisme een goed systeem, al had mijn Deense collega gelijk die zei dat we 200 jaar achterliepen op het Westen. We bevonden ons in het tijdperk van het verlicht absolutisme. Daar hoorde bij dat de vrijheid beperkt was. Als overgangsfase vond ik dat goed verdedigbaar. Het was onvermijdelijk, ik accepteerde het als een noodzakelijk stadium. Spijt heb ik nergens van. Schaamte, hoezo?

Of ik in Dresden ooit Poetin ben tegengekomen? Ik heb in een restaurant eens een jeugdige Rus ontmoet die zei dat hij in Dresden studeerde. Hij sprak goed Duits en was geïnteresseerd in Nederland. Zijn gezicht herinner ik me niet, maar achteraf denk ik: het zou kunnen dat hij dat kleine mannetje was dat nu het oude tsarenrijk in ere herstelt.”

Volodja sloeg zijn vrouw

“Poetin woonde aan de Radeberger Strasse 101-3 hoog. Zijn vrouw Ljoedmila en hun dochtertje had hij uit Leningrad laten overkomen. Ljoedmila raakte bevriend met een KGB-medewerkster; dat bleek een dubbelspion. Zo wisten we dat Volodja (Vladimir, red.) vreemdging en zijn vrouw sloeg. Het duurde nog lang eer hij van haar scheidde, want hij was Russisch-orthodox geworden.

In de Radeberger brouwerij dronk Poetin graag bier. Angela Merkel wist dat en stuurde hem flesjes Radeberger. Hij stuurde haar Russische ingemaakte vis terug. Toen Merkel in 2019 bibberatie-aanvallen had, dacht ik meteen: was die vis nog wel goed?

De instorting van de DDR viel me tegen. Omdat ik er een makkelijk leven had, maar ook omdat ik het een prima idee vond, de productiemiddelen in handen van de gemeenschap. Ik ben communist gebleven. In 1991 keerde ik terug naar Nederland en kon hier weer aan het werk in het onderwijs. Gescreend ben ik hier niet, dat was in de DDR wel anders.”

Maandag 21 maart verschijnt van de hand van Guus Gonggrijp Munitiefabriek van de Vrede. Zeven jaar PR voor de DDR. Uitgeverij De Republiek, €15.

Lees ook:

Eerst kijken, dan kunnen we altijd nog zien

Dat is het motto van gynaecoloog en schrijver Mieke Kerkhof.