Hup, witte mensen, we moeten met het heden aan de slag

Op mijn veertiende ontdekte ik dat er veel minder vrouwelijke schrijvers gelezen werden dan mannelijke en dat vond ik oneerlijk. Voor mijn lijsten besloot ik dus vooral vrouwen te lezen (er waren wat mannen verplicht). Bij Engels las ik bijvoorbeeld Maya Angelou, Toni Morrison en Alice Walker.

Met mijn lerares Engels, mevrouw C., sprak ik over die romans. Tijdens een van de lessen vertelde ik dat mijn tas op vliegvelden altijd doorzocht werd en dat ik in winkels in de gaten gehouden werd, waarschijnlijk omdat ik roze haar had. ‘Dat heb ik ook’, zei mevrouw C. Huh, dacht ik. Mevrouw C. zag er altijd onberispelijk uit en ze had een rustige, waardige uitstraling. Maar ze was wel zwart. Ik begreep ineens dat het racisme uit de romans die ik las ook in het rustige plaatsje Hoorn, halverwege de progressieve jaren negentig, alive and kicking was.

Onze koloniale geschiedenis

Eind juni bezocht ik een debatavond in De Balie, georganiseerd door Patricia Gomes, over de vraag wie onze koloniale geschiedenis schrijft. (O nee! Jakkie! denken sommige lezers nu misschien. Krijgen we dat weer! Identiteitspolitiek! Dat reduceert mensen tot groepen terwijl we allemaal unieke individuen zijn die gewoon lekker liberaal in onze kracht moeten gaan staan! Laten we in dit gezellige land de boel alsjeblieft toch een beetje gezellig houden! Bent u een van de mensen die dit denkt: a) gefeliciteerd met het feit dat u het zich kunt veroorloven hier op deze manier over na te denken en dat uw voorspoed en die van uw kinderen niet op het spel staat, en b) de discussie over identiteit en racisme wordt in Nederland gevoerd alsof er niet al decennia lang uitstekend over geschreven wordt, lees bijvoorbeeld James Baldwin, Frantz Fanon, bell hooks, Audre Lorde.)

De vraag wie de geschiedenis schrijft is een belangrijke, waarin wie we denken te zijn en wie dat bepaalt, samen komen. Mevrouw Gomes liet aan de hand van voorbeelden zien dat er op verschillende niveaus sprake is van uitsluiting binnen de geschiedschrijving. Inhoudelijk, omdat het dominante discours eurocentrisch is (dat heeft tot gevolg dat het eenzijdig is en zelfs dat bepaalde belangrijke gebeurtenissen genegeerd worden). Bovendien worden de bijdragen van zwarte mensen aan de historiografie vaak overgenomen zonder die mensen recht te doen. Ook – en dat is met de vorige punten verbonden – krijgen zwarte mensen minder snel een baan of een stage.

Het heden

Of wat je zegt serieus genomen wordt, is niet alleen aan jou. Het is ten minste deels verbonden met de sociale groep(en) waar je toebehoort. Het is interessant om na te denken over hoe dat precies zit (lees bijvoorbeeld Linda Alcoff, Claire Jean Kim, Aph en Syl Ko, Gayatri Spivak), en erover te discussiëren, maar terwijl we zo lekker discussiëren, blijft de uitsluiting van mensen die niet wit zijn, een hoofddoek dragen of geen Nederlands klinkende naam hebben (etc.) bestaan. En rechtvaardigheid betekent niks als het maar één groep betreft.

Dus hup, witte mensen: niet alleen de geschiedenis moet worden herschreven, we moeten ook met het heden aan de slag.

Eva Meijer (1980) is filosoof, schrijver en singer-songwriter. Ze promoveerde op de politieke stem van het dier en in 2011 debuteerde ze met de roman ‘Het schuwste dier’. Voor Trouw schrijft ze tweewekelijks een column. Lees ze hier terug.