Homoseksualiteit is geen probleem: dat kan tegenwoordig bij de EO

Vijftig jaar geleden stonden ze lijnrecht tegenover elkaar. Toen in 1969 twee dominees bij de Evangelische Omroep kwamen vertellen dat homoseksualiteit een zonde was, ging een paar uur ervoor op de radio een waarschuwing uit: dat programma was een ‘gevaar voor de volksgezondheid’. Die reactie kwam van de Ikor, voorloper van de latere progressief-christelijke Interkerkelijke Omroep Nederland. In 2016 gingen deze vroegere tegenpolen samen in de EO.

Zondag zendt de EO de documentaire ‘De kast, de kerk & het koninkrijk’ uit (NPO2, 22.40 uur). In deze terugblik op de verhouding de afgelopen vijftig jaar tussen kerk en homoseksualiteit, komen homoseksuele mannen en lesbische vrouwen aan het woord uit orthodoxe en pinksterkerken, die zijn uitgestoten of afgehaakt vanwege hun homoseksuele relatie. Ook de – grotere – liberale kant van protestants Nederland wordt belicht: de Ikon zette zich in voor acceptatie, de gereformeerd-synodale kerk zette in 1979 de kansel en de kerkenraad open voor homoseksuelen.

Praktiseren

Bij het maken van het programma is EO-eindredacteur Ida Overdijk (oud-Ikon) naar eigen zeggen geen strobreed in de weg gelegd. Het onderwerp ligt wel gevoelig. In de orthodox-christelijke wereld waar de EO veel leden heeft, gaat het debat niet meer zozeer over de vraag of mensen homo mogen zijn. Het punt is daar of ze het mogen praktiseren.

In de documentaire wordt homoseksualiteit niet op deze manier geproblematiseerd, de geschiedenis wordt verteld door mensen die het als gegeven beschouwen. Zij zijn kritisch over de rol die de kerk speelde in hun leven. En er is waardering, bijvoorbeeld van een lesbische dominee die haar huwelijk in de jaren negentig vierde in een voorloper van de Protestantse Kerk in Nederland.

Homo’s die een relatie afwijzen vanwege hun geloof komen niet aan het woord. Overdijk heeft daar geen moment over gedacht en geen van haar EO-collega’s heeft haar gevraagd hen er alsnog bij te betrekken. “Vanuit het oogpunt van emancipatie is het van belang dat deze liefde liefde is, zoals alle andere”, motiveert ze.

Met die opvatting zet de EO een verdere stap in de emancipatie van homoseksualiteit in behoudende christelijke kringen. In 2004 maakte de omroep een programma met een gezelschap van orthodoxere snit. Een van de geportretteerde homo’s was eerst getrouwd met een vrouw, een ander onthield zich vanuit zijn geloof van seks en de derde verklaarde genezen te zijn.

Relletjes

Volgens godsdiensthistoricus David Bos heeft die uitzending ‘een enorme bijdrage’ geleverd aan de acceptatie in EO-kringen. Daarna waren er wel relletjes – zoals rond programmamaker Arie Boomsma, die bijna naakt op de cover van L’Homo stond, en bij de benoeming van de homoseksuele Tom Mikkers, tegen wiens komst een aantal behoudende prominenten bezwaar had.

Met een georganiseerde aanpak wil de EO nu bijdragen aan het gesprek bij haar achterban. Omroepgids EO-Visie van begin juni had een themanummer over homoseksualiteit en in juli volgt nog een programma over en met christelijke lhbt’ers onder de titel ‘Ik ken er geen en ik ben er geen’. Bestuursadviseur Janneke de Leede vat de missie zo samen: “We veranderen van een omroep met stevige standpunten naar een omroep die een veilig huis wil zijn voor iedereen, voor homoseksuelen en voor mensen die daar moeite mee hebben.”

Lees ook:

EO te vrijzinnig voor behoudende deel achterban

Een groep prominente EO-leden schreef in 2016 een bezorgde brief aan het bestuur van de EO. Ze stelden dat de EO op een hellend vlak terecht was gekomen na de fusie met de Ikon.

‘EO, waarom zo krampachtig over homo’s in je achterban?’

Op Nederland 3 voerde EO-presentator Manuel Venderbos een paar jaar geleden campagne voor homorechten in Rusland. Dapper, vinden sommigen. Maar waarom spreekt de omroep niet over de homo-standpunten van haar eigen achterban?