Hoe de Nashville-verklaring het omgekeerde effect heeft gehad

Dat is niet wat de opstellers van de Nashville-verklaring voor ogen hadden. Het document moest de verdere emancipatie van lhbt’ers een halt toeroepen, maar negen maanden nadat de verklaring verscheen en voor grote beroering zorgde, is de voorlopige conclusie dat precies het tegenovergestelde is gebeurd.

De Nashville-verklaring heeft de emancipatie van lhbt’ers in orthodox-protestants Nederland juist een flinke zet gegeven. Donderdag houden de initiatiefnemers in Putten de studiedag ‘Bijbels denken over huwelijk en seksualiteit in 2019’.

Niet eerder werd er in het orthodoxe deel van het protestantisme zo veel over homoseksualiteit gesproken als dit jaar. Kerkeraden van orthodoxe en evangelische gemeenten hebben dat op de agenda gezet, er worden gespreksavonden en studiekringen belegd.

“Als ergens het spreekwoord ‘met een kromme stok een rechte slag slaan’ op van toepassing is, is het wel op de Nederlandse Nashville-verklaring”, zegt John Lapré. “Er zijn veel mooie dingen gebeurd.”

Lapré is afkomstig uit de orthodoxe Hersteld Hervormde Kerk, is homoseksueel en getrouwd en zet zich in voor een betere positie van lhbt’ers in kerken. “Homoseksualiteit is een heel gevoelig onderwerp in orthodoxe kringen, maar door de Nashville-verklaring begonnen mensen zich uit te spreken. Ze zeiden tegen me: wat je er ook van vindt, zo’n keiharde verklaring deugt echt niet, want daarmee beschadig je mensen. Dat hoorde je voorheen in die kringen nooit. Ik ben heel veel benaderd uit reformatorische hoek om advies. Ik word gevraagd om in kerken te komen spreken. Ik begeleid bijvoorbeeld een baptistengemeente die hard bezig is een goede, veilige plek voor lhbt’ers te worden. En het is een paar keer gebeurd dat mensen bij mij voor het eerst uit de kast kwamen.”

Emancipatieproces

De Nederlandse Nashville-verklaring – een vertaling van een Amerikaans document uit 2017 – spreekt zich stevig uit tegen homoseksualiteit. De verklaring stelt dat het niet in lijn met Gods bedoelingen is ‘wanneer mensen zichzelf bewust willen zien en positioneren als personen met een homoseksuele of transgenderidentiteit’. Elders in de tekst wordt impliciet gesuggereerd dat genezing van homoseksuele geaardheid mogelijk is.

Onder de verklaring verschenen een paar honderd handtekeningen van predikanten, voorgangers en andere prominente orthodoxe gelovigen (zoals SGP-voorman Kees van der Staaij). Een deel van die handtekeningen verdween weer toen bleek dat flink wat ondertekenaars niet wisten dat hun naam onder de tekst zou komen te staan.

“Er wordt in orthodox-protestants Nederland veel over homoseksualiteit gesproken”, zegt Piet Vergunst, voorman van de Gereformeerde Bond, een organisatie die actief is op de behoudende vleugel van de Protestantse Kerk in Nederland. “Ik weet van vaders van homoseksuele jongeren die contact zochten met de opstellers van de Nederlandse Nashville-verklaring, of met een predikant die de verklaring had ondertekend. Er is ruimte gekomen voor inhoudelijk gesprek. Dat lijkt me waardevol.”

Vergunst wijst ook op het Reformatorisch Dagblad. “Op de opiniepagina’s van die krant is veel discussie over homoseksualiteit. En afgelopen voorjaar stond er in het RD een verhaal waarin drie transgenders aan het woord kwamen. Dit kwetsbare en zorgvuldige beleid is moedig van die krant en dat zou een aantal jaren terug waarschijnlijk niet gebeurd zijn.”

Niet dat er vóór de Nashville-verklaring over homoseksualiteit gezwegen werd: het emancipatieproces is al langer aan de gang. “Het is een zaak van de lange adem, maar de verklaring heeft er wel voor gezorgd dat het onderwerp echt niet meer te negeren is”, zegt Vergunst. “Dat er meer gesproken wordt over pastorale zorg en veiligheid voor homoseksuele kerkleden betekent overigens niet dat de standpunten over relaties van twee mensen van hetzelfde geslacht daarmee ook veranderen.”

Harde kern

Maar gesproken wórdt er, ziet ook Herman van Wijngaarden, die actief is bij Hart van homo’s, een organisatie die vindt dat er meer ruimte moet komen voor homoseksuele jongeren in orthodox-christelijke gemeenschappen. Van Wijngaarden is zelf homoseksueel en heeft gekozen voor een celibatair leven. “Het heeft er inderdaad toe geleid dat meer kerkelijke gemeentes erover zijn gaan nadenken: we moeten wat met dat onderwerp. En Hart van homo’s heeft nog nooit zo veel giften gekregen als in de maand nadat de Nash­ville-verklaring verscheen.”

Maar Van Wijngaarden ziet – net als Vergunst en Lapré – dat door de Nashville-verklaring ook verharding optreedt. “Mensen uit reformatorische hoek die het helemaal met de verklaring eens zijn, voelen zich nu ook vrijer om zich uit te spreken. Ik hoor in die kringen vaker dat niet alleen een homoseksuele relatie, maar ook homoseksuele gevoelens zondig zijn.”

John Lapré: “Er is een harde kern die helemaal achter de verkl aring staat, en niet van mening zal veranderen. Met de verklaring hebben ze een streep getrokken en daar staan ze voor. Maar om die harde kern zit een brede schil, en daar is volop beweging.”

Lees ook:

Waarom refo-fundamentalisten de Nashville-verklaring naar Nederland haalden

De Nashville-verklaring importeert Amerikaanse ideeën in Nederland en mobiliseert orthodoxen die het over weinig eens zijn. Behalve over die duivelse homolobby.

De Nashville-verklaring verraadt haar eigen principes

Net zoals je Plato niet zomaar kunt overnemen in de huidige filosofie kun je dat niet doen met de Bijbel in de theologie. Maar dat is precies wat in de Nashville-verklaring gebeurt, aldus theoloog Peter-Ben Smit.