Patrick Chatelion Counet schreef een kritisch boek over de commissie-Deetman die het kindermisbruik binnen de Nederlandse rooms-katholieke kerk onderzocht. Zo zouden de misbruikcijfers die Deetman publiceerde ‘overdreven’ zijn. “Er is aangeklaagden veel onrecht aangedaan.”
Hij was nog geen twee maanden in functie als secretaris van de Konferentie Nederlandse Religieuzen, toen het misbruikschandaal ook in ons land uitbarstte. De rest van zijn dienstverband bij de KNR, zo’n tien jaar, was Patrick Chatelion Counet woordvoerder namens de ordes en congregaties die voor het oog van de gehele natie in de beklaagdenbank zaten omdat paters, broeders en zusters hun handen niet hadden thuisgehouden. Hij zat op de eerste rij en schreef alles op wat hij meemaakte. En, benadrukt hij: hij was toen ook al kritisch.
Chatelion Counet was betrokken bij de beslissing om oud-Tweede Kamervoorzitter Wim Deetman opdracht te geven namens de Nederlandse bisschoppenconferentie en de KNR onderzoek te laten doen naar het misbruik. Er kwam een eindrapport, een vervolgonderzoek naar misbruik tegen meisjes en er werden aanbevelingen gedaan voor een klachtenregeling en compensatie aan slachtoffers. De bisschoppen en religieuzen volgden de aanbevelingen op. De onafhankelijke Stichting Beheer & Toezicht was verantwoordelijk voor de behandeling van meldingen en klachten over seksueel misbruik.
Deetman kreeg lof voor zijn werk in binnen- en buitenland. Zelfs paus Franciscus wilde van hem weten hoe hij het misbruik in de kerk moest aanpakken. Het leek rustig te zijn rond het misbruikdossier in de Nederlandse kerkprovincie.
En dan komt Chatelion Counet (66), als tienjarige zelf slachtoffer van misbruik bij een sportclub, een paar maanden na zijn pensionering, met ‘De Deetman files’. Zijn boek is niet alleen kritisch over het Deetman-onderzoek, maar stelt ook vragen bij de aanpak van het misbruik binnen de kerk. Volgens Chatelion Counet, jurist en theoloog , deugde de klachtenregeling niet, heeft Deetman de cijfers van het misbruik binnen de kerk ‘overdreven’ en hebben de media de kerk onheus, eenzijdig en bevooroordeeld benaderd. “Ik besef dat ik met dit boek niet overal de handen op elkaar krijg.”
U schrijft dat aangeklaagden onrecht is aangedaan. Op welke manier?
“In ons strafrecht wordt uitgegaan van de onschuld van een verdachte. Daar was binnen de klachtenregeling van de kerk geen sprake van. Een slachtoffer hoefde slechts aannemelijk te maken dat er iets was gebeurd. Daar zou ik nog wel mee kunnen leven, ware het niet dat de aangeklaagde wel degelijk in het proces werd betrokken. Ook als die overleden was. Zijn of haar naam werd gewoon genoemd. In feite waren de overleden aangeklaagden vogelvrij, want ze konden zich toch niet verdedigen. Ik heb ervaren en gezien dat zaken tijdens zittingen erger werden gemaakt dan ze in eerste instantie aan mij werden verteld.”
Maar het was toch een klachtenregeling en geen juridisch proces? Het ging erom slachtoffers hulp en erkenning te bieden en eventueel compensatie.
“Klopt, maar dan moet je een begrip als ‘het gegrond verklaren van een zaak’ buiten beschouwing laten. Elk individu in Nederland heeft recht op een eerlijk proces en dat is heel veel aangeklaagden onthouden.”
Volgens Deetman zijn er van 1945 tot 1981 tussen de 10.000 en 20.000 minderjarigen misbruikt in rooms-katholieke instellingen. In totaal zelfs tienduizenden slachtoffers. Volgens u zijn die cijfers veel te hoog. U schrijft: ‘Je hebt leugens, je hebt statistieken en dan heb je het rapport Deetman’.
“Het rapport staat vol met begrippen als ‘naar schatting’ en ‘ruwweg’. Deetman zegt ook dat het misbruik buiten de kerk net zo erg was als binnen de kerk. Dat is pertinent onjuist. Buiten de kerk is het kindermisbruik vele malen groter. Sinds 1945 gaat het om meer dan een miljoen kinderen. Er zijn volgens de commissie-Deetman bij hen 2026 meldingen van misbruik binnengekomen, maar het merendeel daarvan betrof helemaal geen misbruik. Uiteindelijk bleven er 774 meldingen over die volgens de commissie werden gebruikt voor een kwalitatieve analyse. Maar ook over dat cijfer kun je je twijfels hebben. Zo werd niet aangegeven hoe oud die mensen waren toen het misbruik plaatsvond. Ook werd er geen gradatie in de gevallen aangebracht.”
De toon van uw boek is fel. Op de eerste pagina laat u een slachtoffer zeggen dat Deetman een ‘gore lul’ is. Doet dit geen afbreuk aan de boodschap die u wilt overbrengen?
“Dat kan ik niet inschatten. Ik heb tot nu toe veel positieve reacties gekregen. Veel mensen herkennen zich in mijn kritiek. Nogal wat religieuze oversten hebben mij gecomplimenteerd dat ik zo dapper ben dit boek te publiceren. “
Wat hebben slachtoffers van misbruik binnen de rooms-katholieke kerk aan uw boek?
“Er is wel tegen mij gezegd: ‘Je bagatelliseert het misbruik’. Dat bestrijd ik: ik nuanceer. Elk slachtoffer is er een te veel. Daar doe ik niks aan af. Maar elke ten onrechte opgeknoopte dader is er ook een te veel. Daar gaat dit boek over. En verder: zeker als het gaat om het aantal misbruikslachtoffers moet Deetmans onderzoek gewoon worden overgedaan. Al vraag ik me af of veel hoge oversten van ordes en congregaties hierop zitten te wachten. Die zijn het ook wel beu.”
Wat wilt u zelf nog in de katholieke kerk?
“Van alles. Op dit moment ben ik onder andere voorzitter van een daklozenkerk in Nijmegen. De katholieke kerk is mij dierbaar, maar dan voor vooral als familie van christelijke gelovigen en niet zozeer als instituut.”
De Deetman files. Misstanden rond het kindermisbruik. Patrick Chatelion Counet. Uitgeverij Parthenon, 353 blz., € 24,90
Onderzoekers blijven achter hun rapport staan
De Bisschoppenconferentie en de Konferentie Nederlandse Religieuzen zeggen in een gezamenlijke verklaring naar aanleiding van het boek van Patrick Chatelion Counet ‘dat zij nog steeds volledig achter het onderzoek van de heer Deetman en zijn adviezen staan en ook achter de werkzaamheden van de Stichting Beheer en Toezicht.’
Een woordvoerder laat namens Wim Deetman weten: “Over de aantallen minderjarige slachtoffers van seksueel misbruik binnen de rooms-katholieke kerk maakte de onafhankelijke commissie-Deetman in haar wetenschappelijk onderzoek zelf geen berekening. Hiervoor gaf zij opdracht aan het bureau TNS/NIPO dat onderzoek deed onder een representatieve groep van 34.234 personen. Het Nederlandse Interdisciplinaire Demografisch Instituut maakte op basis hiervan een berekening. Twee gespecialiseerde hoogleraren gaven hierna een second opinion.
Op basis van deze informatie hanteerde de onderzoekscommissie een afgewogen bandbreedte van het aantal slachtoffers binnen de RKK en een percentage voor het aantal slachtoffers hierbuiten. Voor een kwalitatieve analyse zijn aan 774 melders die minderjarig waren ten tijde van het seksueel misbruik, vragenlijsten voorgelegd, onder andere over de leeftijd waarop dit misbruik begon. Vooral ook omdat de meesten op (zeer) jonge leeftijd slachtoffer waren beantwoordden zij de vraag over hun precieze leeftijd niet. Met honderden melders heeft de onderzoekscommissie ook gesproken.
In de klachtprocedure die de commissie-Deetman adviseerde is, in tegenstelling tot de suggestie in het interview, geen sprake van rechtszaken voeren tegen en veroordelen van overleden personen. Het ging de onderzoekscommissie uitsluitend om een klachtprocedure voor het bieden van erkenning, hulp en in een voorkomend geval financiële tegemoetkoming aan slachtoffers.
Het eindrapport bevat een uitgebreide, publiekelijke verantwoording van het onderzoek (zie: www.voormaligonderzoekrk.nl).”
Lees ook:
Wim Deetman adviseerde de paus over hoe om te gaan met misbruik in de kerk (en nam geen blad voor de mond)
Wim Deetman ging op bezoek bij paus Franciscus om te vertellen over zijn onderzoek naar misbruik in de Nederlandse rooms-katholieke kerk. Aanleiding: de misbruiktop die deze week in Rome begint. ‘Er moeten nu echt stappen worden gezet.’
Vaticaans onderzoeksrapport pleit Franciscus vrij bij aanpak misbruikkardinaalDe Amerikaanse ex-kardinaal McCarrick kon ondanks geruchten van seksueel wangedrag carrière maken. De huidige paus treft geen blaam volgens de onderzoekers, de heilige Johannes Paulus II wel.
