Onlangs nam Olivier Dols na ruim dertig jaar afscheid als directeur van bedevaartorganisatie Huis voor de Pelgrim. Ook daar zijn de gevolgen van de ontkerkelijking merkbaar.
Je zou hem met recht de man van honderdduizend kunnen noemen. In zijn leven was Olivier Dols maar liefst honderd keer in Lourdes en begeleidde hij zo’n honderdduizend pelgrims naar het Zuid-Franse genadeoord. Op z’n achttiende was hij er voor het eerst. Hij was nog student. “Ik voelde meteen dat daar iets gebeurde, dat het niet zomaar een doorsneeplek was.”
Maar wat er dan precies gebeurde, dat is ook voor deze Lourdesveteraan moeilijk te omschrijven. “Dan moet je er echt geweest zijn. Dat moet je voelen. Alles wat ik nu met jou bespreek, is daar volkomen logisch. Ook dat Maria daar aan Bernadette verschenen is. Er zijn daar geen vraagtekens.”
Lourdes, door hem uitgesproken als ‘loerd’, loopt als een rode draad door het leven van Olivier Dols (64). Na het bezoek als student aan de bedevaartplaats, kwam hij er jaren niet. Dols maakte carrière als econoom, onder meer bij chemiebedrijf DSM en Staatsbosbeheer, tot hij op een dag in 1992 een advertentie zag, waarin de Stichting Organisatie Limburgse Bedevaarten, zoals het Huis voor de Pelgrim toen nog heette, een nieuwe directeur zocht.
“Ik zag het langskomen en dacht: dit zou best weleens iets voor mij kunnen zijn. Ik was op zoek naar een baan met meer verdieping en het leek me mooi om hier te werken met al die gemotiveerde vrijwilligers. Tegenwoordig zijn het er meer dan duizend. ”
Geloven in verschijningen hoort bij de functie
Toen Olivier Dols als directeur begon, was het reisaanbod van zijn organisatie nog redelijk overzichtelijk: twee bedevaarten per jaar. Naar Lourdes welteverstaan. In 1858 zou Maria daar maar liefst achttien keer aan molenaarsdochter Bernadette Soubirous zijn verschenen. In 1862 stelde de plaatselijke bisschop vast dat de verschijningen een bovennatuurlijk karakter hadden. Vanaf dat moment begonnen de bedevaarten.
Volgens Dols moet hij als directeur van het Huis voor de Pelgrim wel geloven dat Maria daadwerkelijk aan Bernadette verschenen is. Het maakt deel uit van de functieomschrijving. “Anders komt alles in een verkeerde context te staan. Dan had ik net zo goed bij de Zonnebloem kunnen gaan werken. Ik geloof het allemaal echt. Dat heeft Bernadette niet allemaal verzonnen. Ze was ongeletterd. Bij mijn tweede bezoek aan Lourdes was ik dan ook definitief verkocht.”
Het Huis voor de Pelgrim is geen commerciële organisatie, winst maken is niet het doel. “We doen het voor de pelgrims, die vaak geen gemakkelijk leven hebben. Ze vragen mij vaak: ‘Heb je weleens in Lourdes een wonder meegemaakt?’ Dan zeg ik: ‘Op elke bedevaart’. Je ziet dat het wat met mensen doet. De kracht die ze er vinden. De aanvaarding. Als je naar Lourdes gaat om genezen te worden, dus van je ziekte af te komen, dan moet je niet gaan. Maar wel om gesterkt te worden.”
Zouden mensen nog met ons naar Lourdes willen?
Onlangs nam Dols afscheid van het Huis voor de Pelgrim. Hij laat een gezonde organisatie achter, al heeft de coronapandemie er daar ook flink ingehakt. “Onze bedevaarten drijven op de solidariteit tussen zieke en gezonde pelgrims en de inzet van vrijwilligers. Twee jaar hebben we hier geen uitvoering aan kunnen geven. Dat was ook een flinke financiële aderlating voor ons. Gelukkig hebben we alle mensen kunnen houden, dankzij de NOW-subsidie van het Rijk. Toen de pandemie voorbij was, werd het spannend. Zouden mensen nog met ons naar Lourdes willen? Dat was gelukkig het geval, al zijn we nog niet terug op het niveau van voor 2020.”
Het Huis voor de Pelgrim heeft los van de pandemieperikelen al jaren last van de ontkerkelijking in katholiek Nederland. “Als je kijkt wat er georganiseerd naar Lourdes gaat, dan neemt dat af. Toen ik begon in 1992 waren er nog drie grote organisaties die bedevaarten verzorgden, nu zijn wij als enige over. Toen gingen er zo’n 11000 pelgrims per jaar naar Lourdes, dit jaar komen we op 3500, mede dankzij een opvallend hoge deelname aan een Lourdesbedevaart van het aartsbisdom Utrecht. Dat is echt een meevaller.”
“Wat je ziet, is dat veel mensen op eigen gelegenheid gaan. Mensen zijn zelfstandiger geworden. Die boeken zelf een vliegtuig en een hotel, ze denken dan goedkoper uit te zijn dan bij ons.”
Het lijkt er inderdaad op dat meer pelgrims zelfstandig op reis gaan en zich niet altijd meer aansluiten bij een grote groep. Goed voorbeeld is de Jacobssroute naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostella. Bij uitstek een route die je alleen aflegt. In 2022 ontvingen 438.323 pelgrims het zogenoemde Compostella-certificaat. Een record.
De vraag is bij hoeveel mensen religieuze motieven een rol spelen
“Mooi nieuws”, zegt Olivier Dols. “Maar er zijn ook mensen die dat alleen doen voor de fysieke prestatie en de geschiedenis van die route. Het is een mooie tocht en je komt langs prachtige plaatsen. De vraag is bij hoeveel mensen religieuze motieven een rol spelen.”
Toch speelt ook het Huis voor de Pelgrim in op de nieuwe werkelijkheid van het pelgrimeren. “We zien een toename in vraag naar andere plekken dan Lourdes, zoals Rome en Israël. Sterker nog: om de vraag aan te kunnen, is het noodzakelijk nieuwe medewerkers aan te nemen. Ook organiseren we reizen speciaal voor gezinnen en veertigers. Dan gaat het om kleine groepen, zo’n vijftig personen. Niet alles wat we aanbieden is hoogkerkelijk. We moeten inspelen op deze nieuwe markt.”
Nu hij geen directeur meer is, gaat hij binnenkort ‘gewoon’ een keer naar Lourdes. “Ik was tijdens de bedevaarten altijd 24 uur in touw. Nu wil ik het een keer echt ondergaan.” Die grote bedevaarten blijven volgens Dols gewoon bestaan. “Vorig jaar waren er toch alweer 3,5 miljoen mensen in Lourdes. Meestal in grote groepen. De herhaalfactor in Lourdes is groot. Ik ken veel mensen die twee keer per jaar gaan. Al decennia. Een paar maanden teren ze op zo’n bezoek en dan begint het grote verheugen weer.”
En, zegt Dols, onderschat Maria niet. Die heeft alle liturgische revoluties en sociologische omwentelingen met gemak overleefd. “Maria is de zachte kant van het geloof. Een mantel waaronder je kan schuilen. Dat heb ik zelf zo vaak ondervonden.”
Lees ook:
De Lourdes-express heeft zijn tijd nu gehad
Er komt een einde aan de treinbedevaarten vanuit Nederland naar Lourdes: zondag vertrekt de allerlaatste. Het wordt te druk op het spoor en steeds meer pelgrims kiezen voor de bus en het vliegtuig. Trouw reisde mee met de een na laatste nachttrein naar het Zuid-Franse bedevaartsoord.
