‘God en de pandemie’ staat vol pareltjes aan inzichten

God en de pandemie
Tom Wright
KokBoekencentrum
112 blz., € 14,99
★★★★★

De auteur

De Anglicaanse bisschop en nieuwtestamenticus Tom (N.T.) Wright is een veelschrijver: hij heeft al meer dan 80 boeken op zijn naam staan. Zijn bekendste werken gaan over Paulus, en dan vooral over hoe de christelijke traditie de rechtvaardigingsleer van Paulus vaak te eenzijdig heeft begrepen. Zijn boeken zijn vlot geschreven en hebben absoluut die ‘Anglicaanse touch’ die mijn collega-recensent vorige week beschreef, die ‘touch’ die het hemelse probeert te verbinden met het aardse.

De thematiek

En dat komt goed uit, want die verbinding wordt in deze coronatijd gemakkelijk vergeten. In tijden van een pandemie hebben gelovigen de onweerstaanbare neiging om het hemelse te stellen tegenover het aardse. Dan zeggen ze dingen als: deze pandemie is niet leuk, maar misschien gaan mensen nu wel meer bidden of bezoeken ze vaker een online-viering! Of ze geloven dat God ons met deze epidemie iets wil zeggen. Dat wij het milieu niet moeten uitbuiten, bijvoorbeeld, of iets anders dat past in de agenda van de gelovige. Allemaal pogingen om weg te kijken van deze ellende en de aandacht op een andere wereld te richten.

Maar in de Bijbel wordt er niet weggekeken van de ellende, stelt Tom Wright in dit boek. In de Bijbel wordt veel, heel veel geklaagd. Alle ellende is ellende en iedere strategie om dat niet onder ogen te zien, wordt hardhandig de kop ingedrukt. Kijk maar naar de Klaagliederen; de Psalmen; en natuurlijk het boek Job, waar diens vrome vrienden allemaal ongelijk krijgen met hun praatjes over Gods bedoeling in de ellende.
Wright beschrijft hoe dit in de evangeliën tot een climax komt. Daar wordt duidelijk dat God ons geen ontsnapping biedt van de ellende. Sterker nog: God biedt zichzelf ook geen ontsnapping uit de ellende.
Dat heeft enorme consequenties voor de dagelijkse praktijk van de Vroege Kerk gehad, zegt vroege-kerk-kenner Wright. De eerste christenen gingen opeens anders met epidemieën om: ze ondergingen die niet langer fatalistisch en vroegen zich ook niet af of ze de goden hadden vertoornd. Ze deden iets wat nog nooit vertoond was in de Oudheid: ze bouwden hospitalen, zetten armenzorg op, en toonden hun solidariteit met wie in ellende verkeren. Ze keken niet langer weg van de ellende, maar zochten oplossingen in de overtuiging dat Gods leiding over deze wereld juist zichtbaar wordt als mensen de handen uit de mouwen steken. Het hemelse, dat vonden ze zodra ze zich met de aarde gingen bezighouden.

Opvallende stelling

Wright teert op een leven vol studie naar het Nieuwe Testament. Daardoor is dit dunne boekje volgepakt met steeds weer verrassende exegetische inzichten. Ik vond zelf zijn beschrijving van het Onze Vader erg mooi. Dat gebed moeten we, zegt hij, begrijpen in het licht van Jezus’ oproep om niet de wapens op te nemen tegen de Romeinse overheersers, maar Gods weg van vrede te zoeken. In feite laat dit dagelijkse christelijke gebed de sleutel zien van een christelijke omgang met ellende: ten eerste, iedere dag opnieuw bidden en verlangen naar Gods Koninkrijk (uw koninkrijk kome), die betere wereld; ten tweede, berouwvol zijn (vergeef ons onze schulden). “Mensen van het koninkrijk zijn en berouwvol zijn, die twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.” Het is de sleutel tot een leven waarin niet langer weggekeken wordt van welke ellende dan ook, zonder de goedkope suggestie dat wij die ellende wel even kunnen wegduiden.

Kenmerkend citaat

“In een tijd van een plotselinge crisis, als de dood onze huizen en winkels binnensluipt, (...) en mensen sterven zonder iemand die bidt aan hun bed – dan is het een tijd om te klagen. Om te erkennen dat we niet over gemakkelijke antwoorden beschikken. Om te weigeren de crisis als luidspreker te gebruiken voor wat we sowieso al hadden willen zeggen. Om te huilen bij het graf van onze vrienden. Dat is een tijd voor het woordloze zuchten van de Geest. ”

Reden om dit boek niet te lezen

Een goed geschreven boek, met her en der pareltjes aan inzichten, een gepaste hoeveelheid vroomheid en altijd een stevig theologisch fundament: als je daar niet van houdt, moet je dit boek vooral niet lezen. In alle andere gevallen: toch doen!

Reden om dit boek wel te lezen

Dit boek is niet het eerste theologische boek naar aanleiding van de corona-epidemie, en het zal zeker ook niet de laatste zijn. Maar Wright schetst hier verrassend diepzinnig de kaders waarbinnen theologen en gelovigen hier iets over moeten zeggen. Als ze al iets moeten zeggen, want misschien is zwijgen en zuchten passender.

In ons dossier boekrecensies vindt u een overzicht van de besprekingen van pas verschenen fictie, non-fictie, jeugdliteratuur en thrillers.

Lees ook:

Een geslaagde poging om vanuit de crisis iets over God te zeggen

Vorige maand publiceerde theoloog Reinier Sonneveld zijn boek over God in de coronacrisis. Lees hier de recensie.

Lees ook:

Waar is God in deze pandemie?

Wat God met de coronacrisis te maken heeft? Het eerlijke antwoord volgens priester James Martin: dat weten we niet.