Gewelddadige teksten? In kerk en moskee mag veel

Een moskeedocent die eerst was veroordeeld omdat hij vrouwenbesnijdenis promootte, gaat vrijuit. De religieuze context waarin hij sprak doet ertoe, zeggen experts. ‘In kerkzaal en moskeeruimte is de speelruimte groter.’

Een islamitische docent is vrijgesproken van opruiing en aanzetten tot geweld tegen vrouwen. Hij had tijdens een onlinecollege een oude theologische tekst voorgelezen, waarin het besnijden van vrouwen werd aanbevolen om hun ‘lusten’ te verminderen.

Omdat genitale verminking strafbaar is, werd hij in 2020 door de rechtbank veroordeeld tot een taakstraf. In hoger beroep vernietigde het gerechtshof in Den Haag het vonnis, want de verdachte had vrouwenbesnijdenis ‘niet nadrukkelijk goedgekeurd’. Wel had van hem verwacht mogen worden dat hij zich van de aanbeveling tot genitale verminking had gedistantieerd.

Context is belangrijk

“De docent is dus tekortgeschoten. Hij had moeten zeggen: vrouwen besnijden is verboden in Nederland”, zegt advocaat Teunis van Kooten, advocaat en docent recht en religie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. “Maar het voorlezen van die oude tekst die vrouwenbesnijdenis aanbeveelt, is nog geen oproep tot het plegen van een strafbaar feit. Geen opruiing daartoe of aanzetten tot geweld. Daarvoor is de context van belang. Het gerechtshof oordeelt dat déze uiting in déze context niet strafbaar is. ”

Tijdens de terechtzitting vertelde arabist en jurist Maurits Berger, hoogleraar aan de Universiteit Leiden, dat ‘het in de traditie van het islamitisch onderwijs niet noodzakelijk is om bij het uiten van een op zich afkeurenswaardige aanbeveling, hier zelf expliciet afstand van te nemen’.

Dat beaamt Van Kooten – en dan niet alleen binnen de islamitische traditie. Hij citeert een bloeddorstige bijbeltekst, waarin met genoegen wordt vastgesteld hoe kinderen van de vijand tegen rotsen worden doodgeslagen. “Die mag je in een kerk of synagoge voorlezen.”

Voor een select publiek

Het te pletter slaan van kinderen is hier niet in zwang, maar onder bepaalde groepen is vrouwenbesnijdenis wel min of meer gebruikelijk. Maakt dat verschil nog iets uit? Van Kooten: “Dat durf ik op basis van de jurisprudentie niet te zeggen”.

Hij komt terug op de context. “In een kerkzaal of een moskeeruimte is de speelruimte groter, daar mag je gewelddadige teksten uit heilige geschriften voorlezen en bespreken.”

De islamitische docent deed zijn uitspraken in een onlineles die, aldus het Hof, ‘in de digitale leeromgeving van de As-Soennah moskee in Den Haag’ is geplaatst. Van Kooten: “Dat is dus een soort catechisatie, voor een select publiek. Het zou anders zijn als het een algemeen toegankelijke site was, dan had het zwaarder gewogen dat de docent geen afstand heeft genomen van de tekst.”

Lat ligt lager in civiel recht

Binnen het strafrecht ligt de drempel hoog voor een veroordeling, zegt Van Kooten. “De verdachte was kennelijk onzorgvuldig, maar die drempel haalde hij niet. Misschien kan een organisatie voor vrouwen tegen genitale verminking hem civielrechtelijk aanspreken, voor een onrechtmatige daad. Dan ligt de lat lager.”

En dan zijn gewelddadige religieuze teksten ook aan te pakken. Van Kooten: “Zo werd het evangelistenechtpaar Goeree strafrechtelijk vrijgesproken toen ze zeiden dat Joden de Holocaust over zichzelf hadden afgeroepen, maar werd het na een civiele procedure toch veroordeeld.”

Lees ook:

Moskeedocent die vrouwenbesnijdenis besprak gaat vrijuit

De docent van de Haagse As-Soennahmoskee die tot een taakstraf was veroordeeld omdat hij vrouwenbesnijdenis promootte, is in hoger beroep vrijgesproken.