Geslaagde hervertelling laat kinderen kennismaken met Gibrans wijze man uit Orfaleze

★★★★★
Tiny Fisscher en Khalil Gibran
De profeet. Verteld voor kinderen
Illustraties Pyhai
Uitgeverij Samsara; 160 blz., €18,90

Het boek

Volgend jaar is het honderd jaar geleden dat De profeet verscheen, de wereldwijde bestseller van de Libanees-Amerikaanse schrijver en kunstenaar Khalil Gibran (1883-1931). Alleen al in de Verenigde Staten ging dat boek negen miljoen keer over de toonbank, en ook in Nederland staat Gibran bij velen in de boekenkast. Het is een van de bekendste spirituele boeken aller tijden.

Voor het eerst is er nu een Nederlandse hertaling speciaal voor kinderen, en voor volwassenen die het boek in een toegankelijker versie willen lezen. Schrijver is Tiny Fisscher (1958). Ze schreef meer dan vijftig kinderboeken en maakte kinderversies van klassiekers als Alleen op de wereld.

Het origineel

In De profeet vertelt Gibran het verhaal van de wijze man Almustafa. Hij staat op het punt om per schip huiswaarts te keren, nadat hij twaalf jaar lang in ballingschap heeft geleefd in de stad Orfaleze. Vlak voordat hij vertrekt vragen de inwoners van Orfaleze hem om zijn wijsheid met hen te delen. Almustafa stemt in, en spreekt over de liefde, het huwelijk, verdriet, godsdienst, misdaad en straf.

Hij geeft bondige, diepzinnige levenslessen, die mystiek en soms bijbels aandoen. ‘Vreugde is ontmaskerd verdriet’, schrijft Gibran. Vreugde en verdriet zijn onafscheidelijk, ‘ze komen samen bij je en als de één met je aan tafel zit, bedenk dan dat de ander ligt te slapen in je bed.’ Over het huwelijk schrijft hij: ‘Laat de winden des hemels tussen je dansen. Hebt elkander lief, maar maakt van de liefde geen band: laat zij veeleer zijn een golvende zee tussen de kusten van je zielen’.

De aanpak

Hoe maak je een boek dat voor volwassenen soms al niet makkelijk te begrijpen is, toegankelijk voor kinderen? Allereerst giet Fisscher de losse levenslessen van profeet Almustafa in een lopend verhaaltje. De wijze richt zijn woorden niet tot de volwassenen, maar tot hun kinderen op de kade. De kinderen luisteren niet alleen, ze stellen de profeet ook vragen en dat werkt verhelderend.

Termen die minder goed aansluiten bij de belevingswereld van kinderen zijn veranderd: de hoofdstuktitel ‘Het huwelijk’ wordt ‘een nestje bouwen’. Fisscher gebruikt vrijelijk nieuwe metaforen om Almustafa’s woorden te verhelderen. Uit ‘Een nestje bouwen’: ‘Zie jullie liefde voor elkaar als de golven van de zee – nu eens hoog, dan weer lager’.

Mooiste zin

“‘(Leer) inzien dat niets ooit blijvend is, dat alles altijd weer verandert, net als in de natuur.’ Bij de laatste zin leek het meisje iets van haar droefheid te verliezen. ‘Met andere woorden’, besloot Almustafa, ‘verwonder je over ál je gevoelens, niet alleen over de fijne. Zie ze als gasten die komen binnenwaaien bij de herberg, maar die na verloop van tijd ook weer vertrekken.’”

Redenen om het boek te lezen

Fisscher weet wat ze doet, haar schrijfstijl is prettig. Ze vult Gibran aan waar nodig, zonder dat het gekunsteld overkomt. De beeldtaal is zorgvuldig gekozen: simpel, maar geheel in de geest van Gibran. De tekeningen van illustrator Pyhai zijn fijnzinnig. Een grappig element in het verhaal vormen de volwassenen, die af en toe afkeurend mompelen en kreunen als de profeet hun autoriteit ondergraaft. Bijvoorbeeld als Almustafa zegt dat een jongetje dat iemand heeft gepest en daar spijt van heeft, niet langer gestraft hoeft te worden.

Reden om het boek niet te lezen

De kracht van de oorspronkelijke versie van De profeet is dat Gibran met slechts een handvol woorden aan eeuwige waarheden raakt. Extra poespas doet daar onvermijdelijk aan af, zo ook bij deze versie voor kinderen. Maar dat is Fisscher nauwelijks aan te rekenen. Vergeet in ieder geval niet – na het lezen van deze kinderversie – om het origineel er weer eens bij te pakken, of aan te schaffen. Meer mensen laten kennismaken met het genie van Gibran, laat dat nu ook Fisschers doel zijn.