Geen celibaat, maar wel zenboeddhisme – dit protestantse klooster doet alles nét even anders

Voor wie even op adem wil komen in de ratrace van elke dag, opent dit weekend op het Friese platteland een nieuw klooster. ‘De stilte, bezinning, verbinding, maar ook de soberheid en eenvoud van de vieringen spraken me aan.’

Om half twaalf ’s avonds nog even een boek openslaan, is er niet meer bij. Sinds predikant Reinier Nummerdor (65) in het protestantse klooster woont, valt hij als een blok in slaap. “Nee, doorgaan tot half twaalf kan ik niet meer. Dan kom ik ’s ochtends mijn bed niet meer uit”, grapt hij.

Ruim twee maanden bewonen hij en zijn vrouw Trees (58) hun nieuwe (huur)woning op het terrein van kloostercomplex Westerhûs in het Friese terpdorp Hilaard, op een kilometer van Jorwert. Nummerdor was van jongs af aan al geïnteresseerd in kloosters. Zijn vrouw zocht een stilteplek om gasten te ontvangen.

Gloednieuw

Hun bescheiden woonkamer annex keuken biedt een fenomenaal uitzicht over de Friese weilanden. Een roodgele glans van zuring en boterbloem hangt boven het gras. De bewoonde wereld is ver weg. Een nieuw aangelegd betonnen pad leidt door de weilanden naar de boerderij, die verbouwd is tot gloednieuw klooster.

Het protestantse klooster midden op het Friese platteland wordt op Pinksterzondag geopend. “Het is voor het eerst dat er een klooster binnen de protestantse kerk wordt opgenomen”, vertelt Reinier Nummerdor.

De stichting Nijkleaster, Fries voor ‘nieuw klooster’, waar het kloostercomplex toe behoort, fuseert namelijk tegelijkertijd met de lokale gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), de gemeente Westerwert, waar ook Jorwert, Bears, Weidum en Jellum onder vallen. “Dit is uniek binnen de PKN.” Nijkleaster is een van de zogeheten pioniersplekken van de PKN, waarin gezocht wordt naar andere vormen van kerk-zijn.

Mannen en vrouwen leven samen

Wat maakt dit tot een echte protestantse kloostergemeenschap, afgezet tegen de katholieke monastieke traditie? Om te beginnen leven mannen en vrouwen hier samen. Er geldt geen celibaat. En het ontvangen van gasten – het erf telt negen gastenkamers – staat centraal.

Dat gebeurt door stilte en ontmoeting, mediteren, bidden en werken, naar buiten gaan en gezamenlijk eten. Wel verloopt alles volgens een vrij strak ritme. De dag begint om half acht als de kloosterklok luidt. Dan doen de kleasterlingen, Fries voor kloosterlingen, en hun gasten rek- en strekoefeningen. “Lichamelijk ontwaken”, heet dit op het programma. Daarna volgt een stiltemeditatie van 25 minuten.

Tot jezelf komen

“Sommige gasten worden gek van dat stil zijn”, merkte Nummerdor, “maar uit de drukte tot jezelf komen is hier een belangrijke drijfveer.” Dagelijks zijn er drie korte vieringen met zang, gebed en een lezing. Verder wordt er gewerkt, gegeten en gewandeld.

De Nummerdors zijn niet de enige vaste bewoners van Nijklaester. Ook Hinne Wagenaar (61), dominee van de kerkelijke gemeente Westerwert, waar Jorwert onder valt en zijn vrouw Sietske Visser (60), die ook docent is op een ROC, wonen op het kloostererf. Het klooster wordt behalve door de vier bewoners ‘gerund’ door dertien kleasterlingen van ‘buiten de poort’.

Een oude vervallen kop-hals-rompboerderij in Hilaard werd vier jaar geleden aangekocht en verbouwd. De Nummerdors maakten deel uit van de eerste groep van veertien potentiële bewoners. Een deel haakte af, maar uiteindelijk bleven zij, samen met Wagenaar en Visser, over. Gezamenlijk gaven ze het programma vorm en stelden het dagritme met de vieringen en stiltemomenten vast. Een lang proces, waarbij ook diverse vrijwilligers betrokken waren. Er is momenteel nog plaats over, voor een of twee andere vaste bewoners.

Voor Trees Nummerdor was het direct duidelijk dat het Friese klooster haar bestemming zou zijn. “Daar wilde ik leven en werken.” Na een burn-out in 2005 kwam ze tot rust in een vakantiehuis op Ameland. Ze wilde zelf ook graag een stille plek hebben. “Waar gasten op adem kunnen komen, uit de drukte en de ratrace. Waar je niet aan hoeft te staan”, vertelt ze. “Teruggaan naar de basis, dat is mijn droom.”

Spiritueel thuis

Trees Nummerdor, opgegroeid in een gereformeerd gezin, had een drukke baan bij een uitgeverij. Elf jaar geleden kwam ze tijdens een lezing in gesprek met Sietske Visser die haar uitnodigde voor een kleasterkuier: een wandeling in stilte door het Friese weiland, aansluitend op een viering in de kerk van Jorwert. Daar kwam ze ‘spiritueel thuis’, zoals ze het omschrijft. “De stilte, bezinning, verbinding, maar ook de soberheid en eenvoud van de vieringen spraken me aan.”

Ze sloot zich aan bij de groep vrijwilligers van Nijkleaster. Via Trees kwam haar man, predikant, in 2016 in contact met Nijkleaster. Reinier Nummerdor: “Ik heb toen een themadag over zenboeddhisme en de christelijke traditie gegeven. Later werd ik gastvoorganger op de woensdagochtenden in de kerk van Jorwert.”

Toen Wagenaar hem vroeg of zijn geplande klooster iets voor hem kon zijn, reageerde Reinier Nummerdor enthousiast. “Het leek me fantastisch, omdat deze vorm van spiritualiteit me aanspreekt.”

Aangeraakt

Het kloosterleven was hem niet vreemd. Op zijn negentiende, tijdens zijn studie theologie, ging hij voor het eerst naar een klooster, in Limburg. “Een katholieke studievriend vroeg mij mee.” In dat klooster troffen hem de lichtinval en het Gregoriaans gezang. “Ik werd aangeraakt door iets. Door wat?” Hij denkt lang na. Voorzichtig formulerend: “Door het mysterie. Zo kun je ook leven en met het geloof bezig zijn, dacht ik.”

Als predikant bezocht hij door de jaren heen diverse kloosters met geïnteresseerde gemeenteleden. Intussen kreeg de dominee – opgegroeid in de behoudende flank van de protestantse kerk – steeds meer moeite met sommige christelijke dogma’s. “Het gevaar van dogma’s is dat ze stollen en alles vastleggen. Het levende geloof dreigt dan zijn betekenis te verliezen.”

Zenboeddhist

In 2016 werd Nummerdor zenboeddhist, en ging hij het christelijk geloof met nieuwe ogen zien. Hij voelt zich nu geloviger dan ooit tevoren. “Het boeddhisme geeft me innerlijke vrede. Door het mediteren keer je naar binnen, en dat geeft mij zicht op wie ik ben. Het maakt me ook ontvankelijker in mijn pastorale werk en andere contacten. En het helpt mij beter om te gaan met de vergankelijkheid van dit leven.”

Het kloosterritme bevalt hem en zijn vrouw goed. Hier in de stilte komen ze tot zichzelf. En ze voelen zich verbonden met gasten die aan het kloosterleven proeven. Voor Nummerdor was het wel wennen, zegt hij. “Hier te zijn doet me heel erg goed. Toch moest ik in het ritme groeien. Dan zat ik net aan mijn preek te werken en ging de klok van 12:00 uur in de kloostergang. Dat betekent dat je bij de middagviering van 12":10 uur wordt verwacht. Mijn werk blijft dan even liggen.”

Nieuwe ogen

Ja, knikt Trees Nummerdor, “dat kan vervelend zijn, maar het kan ook relativeren, omdat de druk er even af is.” Zelf ervaart ze vooral rust. “Ook al ben ik de hele dag bezig: deze plek werkt verstillend.” Ze geniet van de mooie gesprekken die ze met gasten heeft. En ook van de natuur rondom het klooster. Van de schapen in de wei, de merels die in de hoge houten gebinten van de kloostergang af en aan vliegen. Ze ziet iets gebeuren bij gasten die arriveren en over de weilanden staren. “Het lijkt of ze zich verwonderen en met nieuwe ogen dingen zien.”

Nieuwe wegen die zich banen, dat is ook wat er gebeurt bij het Pinksterfeest, zegt Reinier Nummerdor. Bewust kozen ze er daarom voor de opening op Pinksterzondag te laten plaatsvinden. Zijn vrouw koppelt vooral de verstilling aan de Heilige Geest – het is de uitstorting van de geest die christenen wereldwijd vieren met Pinksteren. “Die ervaar ik ook als de wind zacht door de bomen waait. Dat is iets goddelijks.”

Werking van de Heilige Geest

Voor de predikant staat de Heilige Geest onder meer voor ‘ontvankelijkheid’, vertelt hij. Dat ervoer hij toen hij zichzelf enkele jaren geleden uit het niets ineens ‘ja’ hoorde zeggen op de vraag van zijn kerkenraadsvoorzitter om als vrijwilliger kansarme kinderen in Brazilië te helpen.

Het was na een vesperdienst in Grou, waar iemand aanwezig was die met deze kinderen in Rio de Janeiro werkt. “Ik was nooit van plan geweest naar Brazilië te gaan. Het gevaar en het geweld weerhielden mij ervan. Toch zei ik ja. Hoe dat kan? Ik denk dat het de werking van de Heilige Geest was. Er was iets gebeurd. De geest had gefladderd. Zo werkt die. Er ontstaat, er gebeurt iets.”

Lees ook:

Écht tot rust komen tijdens een wandeling, hoe doe je dat?

Hoe kom je tot rust? Trouw maakt een rondgang langs een aantal spirituele en filosofische methoden voor verstilling, inkeer of ontspanning. Vandaag: diepzinnig én lichtvoetig pelgrimeren. ‘Je hoeft helemaal niet te vertragen, je moet je ritme vinden.’

Pinksteren voor dummies: wat vieren we vandaag ook alweer?

Pinksteren is van alle christelijke feestdagen het minst bekend. Wat vieren christenen met Pinksteren? Wat is de pinksterbeweging? Waarom is Pinksteren niet op een vaste datum? Alles wat u niet durfde te vragen over Pinksteren.