Deze ode aan de kunst van het zegenen is niet alleen voor predikanten interessant

Gezegend de ruimte tussen jou en mij
John O’Donohue
Uitgeverij Ten Have, 253 blz. € 22,99
★★★

De schrijver

De Ierse dichter, priester en filosoof John O’Donohue (1956-2008) maakte met zijn vele boeken de Keltische spiritualiteit toegankelijk. Zijn boek Anam Cara (zielsvriend) uit 1997 maakte hem bekend. Gezegend de ruimte tussen jou en mij verscheen in 2010 in het Nederlands. Nu weer, in een hernieuwde versie, maar die kwam later uit dan gepland, omdat er een andere titel gekozen was, en de erfgenamen van O’Donohue het daar niet mee eens waren. Het boek verscheen dinsdag alsnog met de oorspronkelijke titel.

Het thema

Dit boek is een ode aan de kunst van het zegenen. Vooral geschikt, zo verwacht je, voor predikanten, pastores en ritueelbegeleiders die een taalrijke, passende bede zoeken bij een kruispunt in iemands leven. Maar zegenen reikt verder dan bijzondere gelegenheden, betoogt O’Donohue, het gaat over een gesteldheid van de ziel. Zegenen kan een levensinstelling zijn waarbij je het leven als een geschenk ziet, en dat kan je kijk op mensen milder, zachter en vriendelijker maken.

Zegenen is volgens O’Donohue, ‘een kring van licht die om een mens wordt getrokken, ter bescherming, genezing en versterking’. Door bijvoorbeeld jezelf te zegenen of onopgeloste issues met mensen, zet je jezelf vrij, plaats je jezelf boven het aardse, psychologische gekonkel en put je uit een diepere stroom, de goddelijke, onzichtbare oorsprong, en kun je een transformatie veroorzaken, mensen en situaties veranderen.

De uitwerking

De bijna negentig zegenbeden zijn de vrucht van jaren werk, ondergebracht in zeven thema’s als beginnen, verlangen, drempels, roeping en einde. Deels zijn er de te verwachten beden voor huwelijk, geboorte, maaltijd en verlies, maar O’Donohue schuwt het niet ook vele andere intense, soms ongemakkelijke momenten te zegenen, zoals een destructieve ontmoeting, geschonden vertrouwen, je onbekende zelf, de tussentijd, een te nemen besluit of ouders van iemand die een misdrijf beging. Juist moeilijkheden en drempels in het leven hebben zegenwensen en rituelen nodig om de oversteek te maken, om te kunnen transformeren, zegt hij.

De Keltische spiritualiteit waar hij mee opgroeide licht O’Donohue op wat paragrafen na niet heel expliciet toe, deze zit vooral door het hele boek verweven en zit in het zegenen zelf. En in een ander tijdsbesef. In deze traditie wordt namelijk werkelijk alles gezegend, van opstaan tot naar bed gaan, van een huis tot een nieuw kledingstuk, in een voortdurende verbondenheid met de aarde en de elementen. Het tijdsbesef is niet lineair, maar is een ‘eeuwigdurende diepte onder tijd’, een onderstroom aan mogelijkheden, een ‘doorlopende uitnodiging tot groei en meer te worden dan je was’. Zegeningen openen dat ‘venster in de eeuwigheid van de tijd’.

Kernzin

‘Ondanks alle duisternis is de hoop van de mens gebaseerd op het instinctieve gevoel dat op het diepste niveau van de werkelijkheid een intieme vorm van vriendelijkheid de scepter zwaait. Dat is de kern van de zegenwens.’

Redenen om het boek niet te lezen

In de inleidingen op de thema’s associeert O’Donohue erop los. Vaak doeltreffend, soms wat vaag en vergezocht, zoals wanneer hij de link legt tussen een hartvorm en de drie-eenheid. De zegenspreuken verschillen sterk in beleving. Vele zijn overweldigend en treffend in taal en verbeelding, zoals Voor Eros, Voor moed en Axioma’s voor wildheid. Sommige zijn te zalvend van toon of te ingekleurd qua emoties. Voelt een verlies wel zo? Nog iets: om de intentie van O’Donohue beter te begrijpen kun je beter beginnen met het essay achterin.

Redenen om het boek wel te lezen

Wie verzot is op gebeden, zal hier sowieso van smullen. Voor wie iets heeft te overwinnen na afdwingende en manipulatieve gebedservaringen, kan een wereld opengaan. Die ervaart dat zegenen de ziel kan naderen, een glimp kan geven van degene ‘zoals je gedroomd bent’, bijvoorbeeld in de zin: ‘Moge je in je leven de aanwezigheid, de kracht en het licht van je ziel erkennen’. Spreuken als positieve affirmaties, niks mis mee.

Pauline Weseman