Deze leesgroep deed er negen jaar over om ‘Genesis’ te lezen: wat weten ze nu?

Het eerste dat opvalt

Het neogotische Dominicanenklooster rijst op in de duisternis, net buiten de oude binnenstad van Zwolle. In een zaal met houten boekenkasten langs de wanden staan tafels in een vierkant opgesteld. Aan een zijde van de het vierkant zit Jan Groot, hij tuurt nog even in een van de twee dikke bijbels die voor zijn neus liggen.

De leesgroep die Groot vanavond leidt is er niet zomaar een, want vandaag wordt het bijbelboek Genesis na negen jaar afgesloten. In die negen jaar hebben Jan Groot (72) en zijn voorganger Bart Wulffelé het hele bijbelboek doorgespit, in totaal zesenveertig bijeenkomsten. “Vanavond moeten we zien dat we Genesis tot een goed einde brengen”, zegt Groot tegen het tiental lezers tegenover hem. Ton Otten (61), grijze trui en snor, was er al vanaf het begin bij. Hij heeft een dikke map voor zich, waarin hij alle papieren van de vorige bijeenkomsten bewaart.

Wat is het programma?

“We beginnen met lezen, zoals we dat altijd doen”, zegt Groot. Hij leest voor uit de Herziene Statenvertaling uit 2010, die volgens hem het dichtst bij de oorspronkelijke tekst blijft. Groot leest plechtig, met eerbied voor de oude tekst. Een paar mensen sluiten hun ogen. Dan volgen de laatste zinnen, Genesis hoofdstuk 50 vers 26: “En Jozef stierf toen hij honderdtien jaar oud was; ze balsemden hem en men legde hem in een kist, in Egypte.” Dan sluit hij het boek. “Tot zover Genesis”.

Dat het boek eindigt met de woorden ‘in Egypte’, is geen toeval, zegt Groot. “Dat hebben ze natuurlijk expres zo gezegd, want meteen daarop volgt het boek Exodus, over de uittocht uit Egypte. De loper wordt daarvoor uitgelegd in het allerlaatste woord”.

De groep wordt in drieën gedeeld, de groepjes gaan uiteen om met elkaar over de tekst te praten. Een van de vragen die Groot heeft voorbereid is nogal een grote: welke geloofsinzichten heeft het boek Genesis je gegeven? “Er wordt niet geëxamineerd”, zegt hij ter geruststelling.

Ton Otten is niet tot grote geloofsinzichten gekomen door het lezen van Genesis, vertelt hij in zijn groepje. Hij vindt het vooral fascinerend om tot de diepere laag van de tekst door te dringen. “Als je dit in je eentje gaat lezen blijft het bij woorden, je leest over dingen heen. Als teksten goed worden uitgelegd komen ze tot leven.”

Otten begon zich te verdiepen in de Bijbel toen hij met zijn vrouw trouwde, die op dat moment veel meer met het geloof bezig was dan hij. “Er kwamen kinderen, die werden gedoopt dus er kwamen doopgesprekken. Van het een kwam het ander: als je belooft om je kinderen godsdienstig op te voeden, is het belangrijk om ook goed beslagen ten ijs te komen”. Hij had niet vooraf niet verwacht dat hij zo lang bij de leesgroep zou blijven. “Als men van tevoren tegen me had gezegd dat ik negen jaar over Genesis moest gaan praten had ik het waarschijnlijk nooit gedaan. Maar het is al die jaren boeiend gebleven”.

Zijn er rituelen?

Zoals altijd vraagt Groot de deelnemers naar hun bevindingen. Het plenaire slotgesprek is een belangrijk onderdeel van de avond, iedereen mag vertellen welke betekenis hij of zij in de tekst ontwaart. Daar is alle ruimte voor, er zijn geen foute antwoorden.

De groep vindt het vooral bijzonder dat in Genesis het hele spectrum aan menselijke emoties aan bod komt: jaloezie, vergeving, vergeving, vriendschap, haat, blijdschap en verdriet. “Genesis gaat over hoe mensen met elkaar moeten samenleven”, zegt Groot. “Maar het boek komt niet met heldere uitleg, alles zit verborgen in de verhalen.” Het loont om samen over die verhalen te praten, vindt Groot. “Ik loop al heel wat jaren mee, en telkens zie ik hetzelfde gebeuren: iedereen kijkt met zijn eigen ogen naar de tekst, door dat samen kijken zie je dingen die je in je eentje niet had kunnen ontdekken.”