De zin van Kiza Magendane: Het vergt moed om dankbaar te zijn

Meer en minder bekende Nederlanders vertellen over hun persoonlijke leefregel of inspirerende zin. Vandaag: politicoloog en schrijver Kiza Magendane (1992).

“Je paspoort, opleidingsniveau, karakter, familie en talenten: het zijn allemaal factoren waar je geen invloed op hebt. Toch bepalen ze mede welke mogelijkheden je krijgt en de successen die je boekt. Ik zie om me heen veel mensen die zichzelf op de borst kloppen en zeggen: ‘Dat ik nu hier sta, heb ik helemaal aan mezelf te danken’. Maar de verworvenheden die we in Nederland genieten, daar hebben de meesten van ons zelf niets voor gedaan. Het feit dat we een goed functionerend zorg- en onderwijssysteem hebben, bijvoorbeeld.

Goede toeval

Bij mij is het inzicht gegroeid dat ik mijn successen grotendeels te danken heb aan de wereld om me heen. Ik ben de oorlog in Congo ontvlucht, en heb lange tijd in een vluchtelingenkamp gewoond tussen mensen die niets hadden. Het berustte grotendeels op het goede toeval dat ik in Nederland een nieuw bestaan kon opbouwen en dat ik nu gezond en gelukkig ben.

Ik weet niet in hoeverre mijn verleden als vluchteling deze levenshouding heeft beïnvloed. Dat je bepaalde dingen meemaakt, is geen garantie voor dankbaarheid. Ik heb genoeg mensen gezien die verbitterd zijn geraakt. Of die zeggen: ‘Het komt door mijn voorouders of het kolonialisme dat ik hier ben, dus heb ik nu bepaalde rechten’. Dan maak je in essentie dezelfde fout als een autochtone Nederlander die jou met een beroep op zijn burgerschap wil weren.

Barmhartige Nederlanders

In mijn boek Met Nederland in therapie schrijf ik over de barmhartige Nederlanders die op mijn pad kwamen. Mensen van de kerk, de docent die ervoor zorgde dat ik op het vwo terecht kwam. Het vergt moed om daar dankbaar voor te zijn, omdat je dan onderkent dat er veel is waar we geen controle over hebben. Dat maakt ons kwetsbaar. Ook impliceert het een verantwoordelijkheid om betrokken te zijn bij de mensen die het minder hebben.

Ik merk regelmatig dat mensen mijn radicale dankbaarheid verwarren met misplaatste bescheidenheid. ‘Doe jezelf niet tekort. Je hebt het toch zelf voor elkaar gebokst?’ Maar dat is niet waar. Op persoonlijk vlak vind ik dankbaarheid daarom een hele mooie basishouding. Als het over de politiek gaat, ben ik vooral kritisch. Vermogensongelijkheid, kansenongelijkheid, klimaatonrechtvaardigheid: al deze dingen laten zien dat verworvenheden niet voor iedereen gelden, en dat we ervoor moeten vechten. Daar schrijf ik veel over. Maar ik kan alleen geëngageerd zijn omdat ik ook dankbaar durf te zijn.

De coronaperiode heeft dit inzicht alleen maar verder versterkt. Dat ik een vaccinatie kreeg, is een privilege dat ik diep heb gevoeld. Deze crisis heeft me überhaupt geholpen mijn gezondheid en familie meer centraal te stellen. De consequentie daarvan is dat ik nu soms ‘nee’ zeg tegen iets op werkgebied.

Reis naar binnen

Ik kreeg meer tijd voor introspectie, voor een reis naar binnen. Vanuit die reis naar binnen en de dankbaarheid die ik ervoer, ben ik vervolgens meer naar buiten getreden, en heb ik meer verbinding gezocht met anderen. Ik ben met meer zelfvertrouwen over politieke kwesties gaan schrijven. Ook heb ik een progressieve denktank opgericht. Naar binnen keren, tijd voor bewustwording en introspectie, en vanuit daar naar buiten treden: sinds de coronatijd staat die dubbele verbinding centraal.”

Lees ook:

De zin van Tabitha van Krimpen, Jonge Theoloog des Vaderlands

Veranderen wat kan, accepteren wat niet kan.