De zin van Ad van Nieuwpoort: ‘Leven! Zonder oplossing’

“Toen de coronacrisis een feit was en ons land in lockdown ging, stond ik opeens voor een lege kerk. We hadden in mijn gemeente te Bloemendaal al ervaring met ­onlinediensten, lang voor de rest van kerkelijk Nederland die ontdekte. De infrastructuur was er dus al, maar toch moest ik er heel erg aan wennen.

“Ik miste de mensen. Uiteindelijk heb ik gezegd dat bij elke viering, in de beste joodse traditie, ten minste tien mensen aanwezig moesten zijn. Ik wilde iemand in het gezicht kunnen kijken, maar ik miste de rest van mijn gemeente. Normaal als ik een dienst heb gehad, kom ik vol energie thuis. Dan kan ik zo nog een dienst doen. Nu kwam ik doodmoe thuis, met een heel ander gevoel. Ik heb ontdekt dat mensen mij kracht geven.

“Als kerkelijke gemeente moesten wij iets doen om de mensen nabij te zijn, vond ik. Dus heb ik samen met Bastiaan Ragas een serie filmpjes gemaakt, getiteld ‘Tegengif’, waarin drie keer per week verschillende mensen uit het dorp in de kerk met mij over de impact van de coronacrisis spraken. Zoals de juf van een basisschool, de huisarts, maar ook een vrouw die net haar man naar een verpleeghuis had gebracht en hem niet meer kon bezoeken. Elke week kwam de burgemeester langs om te vertellen over wat er gaande was in ons dorp. Die filmpjes werkten heel goed, mensen werden erdoor bemoedigd.

Hoe blijf je als mens overeind in een crisis?

“Ikzelf ontdekte opnieuw dat het in de Bijbel – zeker in het Oude Testament – vaak gaat over de vraag: hoe blijf je als mens overeind als je in een crisis zit? Voor de coronacrisis sloot dat niet altijd aan bij hoe mensen zich werkelijk voelden, zeker in een dorp als Bloemendaal. Je komt naar de kerk en het gaat eigenlijk prima met je. Vervolgens gaat de dominee weer een tekst lezen over iemand in grote nood. Dan denk je: ik ben helemaal niet in nood. Maar nu gingen die teksten als nooit tevoren spreken. Ze gingen plotseling wél over de situatie waarin wij zaten. Meer dan ooit ervoer ik in die teksten het geheim dat wij God noemen.

“Eigenlijk was mijn nieuwe boek zo goed als klaar, maar ik heb het herschreven met de aantekeningen die ik de afgelopen maanden in mijn dagboek heb gemaakt. Het is genoemd naar de titel van een preek van de theoloog K.H. Miskotte: ‘Leven! Zonder oplossing’ en gaat over het bijbelboek Job. Wij waanden ons lange tijd meesters van het lot. We dachten dat alles maakbaar was en voor elk probleem wel een oplossing te bedenken viel. Nu blijkt dat een microscopisch klein virus ons hele leven zomaar ineens onderuit kan halen. Het heeft ons wakker geschud uit de illusie dat het leven maakbaar is en confronteert ons met de uiterste kwetsbaarheid van het menselijk bestaan. We worden teruggeworpen op waar het om gaat. Ikzelf kom dan uit bij wat mijn leven uiteindelijk draagt, die ene Naam: ‘Ik zal er zijn’. En daar dan ten volle mee leven.

“Het gaat dus niet om antwoorden, verklaringen of oplossingen, maar om de goede vragen stellen. Opstandig zijn, vloeken, het mag allemaal. Net als Job, die tot het einde toe worstelt en in opstand komt, maar dat wel ten volle kan doen omdat hij zich gedragen weet. Dat heeft hij me nog een keer geleerd in deze coronatijd. “

Lees ook:

De zin van Dirk Groot

‘Wat je uit eigen overtuiging doet, geeft voldoening.’