De paus: ‘Sommigen hadden me liever zien sterven’

‘Ook al hadden sommige mensen me liever zien sterven: ik leef nog.’ Aldus paus Franciscus in gesprek met een groep Slowaakse jezuïeten, eerder deze maand. Als de paus – zelf een jezuïet – een ander land bezoekt, probeert hij in zijn reisprogramma altijd een gesprek op te nemen met de jezuïeten in dat land. In Bratislava ontmoette hij een groep van zo’n vijftig Slowaakse jezuïeten. Het zal misschien komen omdat hij zich onder jezuïeten doorgaans zo op z’n gemak voelt, maar de paus sprak bepaald niet met de handrem erop. Zie het citaat hierboven. De paus verwees daarmee naar zijn ziekenhuisopname in de zomer: Franciscus werd geopereerd aan zijn dikke darm en lag vervolgens een tijdje in het ziekenhuis. Het Vaticaan sprak er telkens in geruststellende termen over, maar achteraf bleek dat het allemaal behoorlijk ernstig was geweest.

‘Ze waren het conclaaf al aan het voorbereiden’

Er zijn genoeg katholieken die het niet erg hadden gevonden als het fout was afgelopen in dat Romeinse ziekenhuis. Op de conservatieve vleugel van de rooms-katholieke kerk is Franciscus zacht gezegd niet populair. En dat weet de paus, laat ook het bovenstaande citaat zien. Dat kende een vervolg trouwens. De paus zei ook nog: ‘Er zijn zelfs bijeenkomsten belegd door prelaten die veronderstelden dat het met mijn gezondheidssituatie veel ernstiger was gesteld dan de officiële berichten meldden. Ze waren het conclaaf al aan het voorbereiden.’ Het conclaaf is de bijeenkomst in de Sixtijnse Kapel waarbij de kardinalen van de kerk – na het overlijden of aftreden van de paus – bepalen wie de volgende paus moet worden.

Van het gesprek met de Slowaakse jezuïeten wordt verslag gedaan in America Magazine, het tijdschrift van de Amerikaanse jezuïeten. Dat tekent nog meer citaten op uit de pauselijke ontmoeting met de Slowaakse jezuïeten. ‘Hoe gaat u om met mensen die met wantrouwen naar u kijken?’, vroeg een van die Slowaken. De paus antwoordde: ‘Dat mensen me aanvallen en beledigen heb ik verdiend, want ik ben een zondaar, maar de kerk verdient dat niet. Die aanvallen zijn het werk van de duivel. En dat heb ik ook tegen enkele van die mensen gezegd. (...) Sommige mensen beschuldigen me ervan dat ik zwijg over heilig leven. Ze klagen dat ik altijd maar praat over sociale kwesties, ze zeggen dat ik een communist ben. En dat terwijl ik een complete apostolische exhortatie (een uitgebreide pauselijke brief aan de kerk, NdF) over heilig leven heb geschreven. (...) Soms verlies ik m’n geduld, vooral als mensen over je oordelen zonder dat ze echt de dialoog met je aangaan. Daar kan ik niks mee.’

Wat maakt iemand tot een goede leider?

Ook in Herademing, tijdschrift voor spiritualiteit en mystiek, wordt paus Franciscus uitgebreid geciteerd. In een bijdrage over de vraag wat iemand tot een goede leider maakt, verwijst emeritus predikant Neely Kok veelvuldig naar wat Franciscus daar eerder over heeft gezegd. Een paar citaten, die nog iets nadrukkelijker duidelijk maken waarom de paus in zijn gesprek met de Slowaakse jezuïeten zo flink uithaalde naar zijn criticasters. ‘Nederigheid is het kenmerk van goed leiderschap. Het werkt niet goed als degene die leiding moet geven denkt dat hij daardoor boven de ander uitgestegen is. Goed leiderschap blijft kritisch op zichzelf, acht zichzelf niet superieur en zet de ander op de eerste plaats.’

En: ‘Samenwerken in een sfeer van kameraadschap en gezamenlijke coördinatie ligt eerder in de lijn van het evangelie dan een leider die denkt processen alleen te kunnen inzetten en vanuit zijn ivoren torens te besturen.’ En ten slotte: ‘Het is van belang dat iemand die de leiding heeft hoffelijk is, enthousiast en vrolijk. Een gelukkig hart werkt aanstekelijk en het effect is direct zichtbaar. Een leider moet dan ook nooit zijn vrolijke, humoristische geest en zelfspot verliezen aangezien juist dat mensen beminnelijk maakt in moeilijke situaties.’