De paus en patriarch Kirill willen de plooien gladstrijken: ontmoeting lijkt aanstaande

Ze vervullen allebei een niet onbelangrijke bijrol in de maar voortdurende oorlog in Oekraïne. Al maandenlang wordt er gesproken over een ontmoeting tussen paus Franciscus en de Russisch-Orthodoxe patriarch Kirill.

Die ontmoeting van de twee kerkleiders zou twee belangrijke doelen hebben: vrede in Oekraïne en verbetering van de relaties tussen het Vaticaan het patriarchaat van Moskou. Die hebben nogal te lijden gehad onder de Russische inval in Oekraïne.

Vrijdag ontving Franciscus in het Vaticaan de Russisch-orthodoxe metropoliet Antonij van Volokolamsk in audiëntie. Hij is sinds kort verantwoordelijk voor de externe relaties van het patriarchaat van Moskou, zeg maar de minister van buitenlandse zaken.

Naar verluidt had het patriarchaat om de audiëntie gevraagd. Het kan niet anders of de twee hebben gesproken over een mogelijk ontmoeting tussen de paus en Kirill, volgende maand in Kazachstan.

Daar vindt in de hoofdstad Nur-Sultan op 14 en 15 september het zevende Congres van Wereld- en Traditionele Religies plaats. Zowel Kirill als de paus hebben inmiddels hun deelname aan deze interreligieuze ontmoeting toegezegd.

Verwarring

De patriarch en de paus ontmoetten elkaar al eerder in februari 2016, op het vliegveld van de Cubaanse hoofdstad Havana. In juni van dit jaar was een tweede ontmoeting gepland in Jeruzalem, maar die werd door het Vaticaan afgezegd. Gevraagd naar de reden van de afzegging zei Franciscus dat zijn relatie met Kirill “zeer goed” is, maar “onze diplomatieke dienst heeft begrepen dat een ontmoeting van ons tweeën op dit moment veel verwarring zou kunnen veroorzaken”.

Die verwarring slaat op de grote splijtzwam tussen het Vaticaan en Moskou: de oorlog in Oekraïne. Kirill staat al jaren bekend om zijn innige band met Poetin en steunt de inval van Rusland. Kort na de inval hield hij een extremistische preek waarin hij een rechtvaardiging voor de oorlog gaf. Hij zei dat Oekraïne bij een club landen wil horen die verplicht dat je gay prides houdt. Zo worden ze gedwongen tot ‘zonde’, en tot ‘ontkenning van God en zijn Waarheid’.

‘Misdienaar van Poetin’

Franciscus heeft zich inmiddels al vele malen tegen ‘deze zinloze oorlog’ uitgesproken, zonder overigens de naam van president Poetin daarbij te noemen. Het Vaticaan houdt zijn diplomatieke kanalen graag open - tot onbegrip van nogal wat Oekraïners.

Op 16 maart hadden paus Franciscus en Kirill een veelbesproken Zoom-gesprek, de oorlog was toen bijna drie weken aan de gang. De twee kwamen niet dichter bij elkaar. Franciscus vertelde erover in een in Italiaanse krant: “De eerste twintig minuten las hij me alle rechtvaardigingen voor de oorlog voor. Ik luisterde en zei: ‘Ik begrijp hier niets van. Broeder, wij zijn geen staatsklerken, wij mogen de taal van de politiek niet gebruiken, maar wel die van Jezus.”

De paus zei in datzelfde interview verder nog dat ‘de patriarch niet de misdienaar van Poetin moet worden’, een uitspraak die slecht viel in Moskou.

Toch lijkt alles nu klaar voor een ontmoeting tussen de twee kerkleiders. Kirill kan aan prestige winnen, samen met de paus betreedt hij zo het wereldtoneel. Franciscus laat zien dat hij nog steeds alles wil doen om vrede in Oekraïne dichterbij te brengen.

Zaterdag ontving de paus trouwens Andrii Yurash, de ambassadeur van Oekraïne bij de Heilige Stoel, op audiëntie. Vermoedelijk is daarbij gesproken over een bezoek van Franciscus aan Oekraïne dat ook op korte termijn zou moeten plaatsvinden.

Lees ook:

‘Deze oorlog laat zien hoe belangrijk religie in deze eeuw is’

Met een geschiedenis van trauma’s en ontmenselijking is de oorlog tussen Rusland en Oekraïne extra gecompliceerd. Volgens de Russisch-Nederlandse theologe Katja Tolstoj moeten de landen in traumatherapie.

Hoe Poetin religie tot wapen smeedt, en de Russisch-orthodoxe kerk hem daarbij helpt

President Poetin zet religie in als wapen. Hij lijkt de Russisch-orthodoxe kerk nog aan zijn zijde te hebben. Wat bezielt hen?