De Koran biedt een handvat voor een appèl om de aarde te sparen

Weinig andere regio’s op aarde lijden nu al zo erg onder klimaatellende als grote delen van de moslimwereld. Om het even of je denkt aan krankzinnige overstromingen of absurde droogte. Despotisme, onderdrukking, oorlog, terreur en nog een boel meer rottigheid, allemaal bar en boos. Maar ze staan ook nog eens in contexten die pas helemaal huiveringwekkend zijn.

Als je zoekt naar oorzaken van extremisme dan kun je wijzen op ‘weeffouten’ van de islam. Maar het blijft ook goed om stil te staan bij soms verbijsterende omgevingsfactoren die wanhoop en extremisme in de hand werken.

Neem Somalië, waar vijf maal achtereen de moessonregens het lieten afweten. Vorig jaar crepeerden ruim veertigduizend inwoners van het Oost-Afrikaanse land als gevolg van droogte, zo meldt een VN-rapport. Dit jaar gaat het niet beter. Per dag sterven gemiddeld 135 Somaliërs als gevolg van water- en voedselgebrek. Het leven van een half miljoen kinderen loopt gevaar. Overdreven veel media-aandacht heeft het niet getrokken.

De Nederlandse hongerwinter werd twintigduizend mensen fataal, nog niet half zoveel als het aantal hongerdoden vorig jaar in Somalië. Nederland had toen negen miljoen inwoners. In Somalië wonen tien miljoen mensen. Toch heerst er in dat land geen hongersnood, legt het VN-rapport uit. Wie verzint zoiets? Tienduizenden hongerdoden, is dat geen nood? Maar officiële hongersnood, zo hebben boekhouders bepaald, is er pas wanneer per dag twee op de tienduizend mensen eraan overlijden. Voor Somalië kom je dan op tweeduizend hongerdoden dagelijks.

In 2011 stierven een kwart miljoen Somaliërs direct of indirect door voedselgebrek. Een soortgelijke ramp dreigt opnieuw.

Verspreiding van verderf

Bij Somalië denk je automatisch aan de terreurgroep Shabaab. Die griezelclub maakt de situatie inderdaad nog een stuk erger, bijvoorbeeld door voedseltransporten waarvoor ze geen toestemming heeft verleend te vernietigen. Bar genoeg, maar je kunt Shabaab moeilijk het uitblijven van moessonregens verwijten.

Klimaatsceptici praten de zon een schuldgevoel aan. Die indrukwekkende oven houdt er lelijke grillen op na, betogen ze. Maar de overheersende opvatting is toch wel dat de huidige opwarming mensenwerk is. Wat inhoudt dat de mensheid er ook een einde aan zal moeten maken.

De Koran bevat een geregeld terugkerende uitdrukking die, als je er een moderne draai aan geeft, misschien een positieve rol zou kunnen spelen. Het boek foetert hevig op bonte verzamelingen van booswichten. Een geheimzinnige categorie vormen ‘zij die verderf verspreiden in het land’. Wie de Koran bedoelt is onduidelijk. Waren het woestijnnomaden die het cultuurgebied verwoestten en oogsten roofden? Wie zal het zeggen? Duivelse ‘rechters’ in Iran en Saudi-Arabië benutten de vage term dankbaar tegen politieke opposanten, om ze te kunnen ophangen of onthoofden.

Maar ‘verspreiding van verderf’ zou je ook, in de wereld van nu, kunnen uitleggen als verpesting van klimaat en milieu. De moslimwereld is zeer godsdienstig. Godsdienst lost de klimaatproblemen niet op. Maar misschien zou een moreel appèl met een religieuze lading wel iets teweeg kunnen brengen. De vervloeking in de Koran van die ‘verderf-verspreiders’ biedt wellicht een aanknopingspunt.