In de schaduw van de minaretEildert Mulder
De jihadist die zijn kalasjnikov inruilde voor sushi
Ook het leven van een jihadstrijder gaat niet altijd over rozen. Soms luwt het vechten, word je overbodig en sta je domweg op de keien als de eerste de beste ontslagen werknemer. Zelfs al ben je een ‘soldaat van God’.
Het overkwam de Russische jihadist Sjachbanov in de Syrische provincie Idlib. Zijn oplossing: een nieuw leven in de horeca. Hij introduceerde sushi in een regio die velen zien als een broeinest van terrorisme. Met een bevolking die niet achteloos eet wat de boer niet kent.
Toch is Sjachbanov vol goede moed. Zijn geweer gunt hij een rustperiode. Zijn complete Russische naam ontbreekt in de berichtgeving. In Syrië kreeg hij een Arabische oorlogsnaam, die blijk gaf van zijn bereidheid zonder gemopper te sneuvelen, wat gemakkelijker is dan iets van je leven te maken. Dat laatste probeert Sjachbanov nu vol enthousiasme met zijn sushi-jihad, na een jarenlange tango met de dood.
In de dagelijkse omgang heet hij ‘de Dagestaan’. Een verwijzing naar zijn land van herkomst, de Russische deelrepubliek Dagestan in de Kaukasus. In 2015 ging hij vechten in Syrië, in het hol van de leeuw, de provincie Latakia, stamgebied van dictator Assad. Zijn strijdmakkers waren Tsjetsjenen.
Uiteindelijk belandde hij in Idlib, hoofdstad van de gelijknamige, aan Turkije grenzende provincie. Sinds de overwinning van Assad en zijn Russische bondgenoten is Idlib het enige gebied in Syrië waar jihadisten nog de dienst uitmaken. Al heeft ook Turkije een flinke vinger in de pap.
De situatie is ingewikkeld. De islam is bij uitstek een godsdienst van eenheid. Maar als je twee jihadisten tegenkomt, dan krijg je te maken met minstens vier organisaties en een kwadraat daarvan aan bloedvetes.
HTS kampt met het imago ‘IS light’
Enige structuur is er toch wel in Idlib. Voor de talloze jihadistische splinterclubjes bestaat er een soort holding, Hayat Tahrir Sham (HTS). HTS moet niets van IS hebben en executeert zelfs IS-jihadisten. Maar net als IS is ook HTS voortgekomen uit een eerdere organisatie met een andere naam die trouw gezworen had aan Bin Laden. HTS kampt met het imago ‘IS light’.
Oorlog, Assad, Russen, jihadisten, Amerikanen, ze zijn niet de enige problemen van Idlib. De provincie kreeg tot overmaat van ramp ook nog eens haar portie van de gruwelijke aardbeving van februari. De oorlog brandt op een laag pitje, maar belemmerde wel de hulpverlening. Vrede heerst er niet in Idlib. De Russen bombarderen en Amerikaanse drones doden kopstukken van IS die zich in Idlib verschuilen. Toch is er een soort status quo.
De jihad, een dure hobby, slankte af. Afgedankte buitenlandse strijders konden niet terug naar hun herkomstlanden. HTS spoorde hen, misschien wel om ze te lozen, aan om in Oekraïne tegen de Russen te vechten.
Sjachbanov bleef. De koks in zijn sushirestaurant zijn Tsjetsjenen.
Voordat hij in Syrië ging vechten reisde hij door Azië. Hij genoot van Aziatisch eten, ook de Japanse sushi. ‘Van kalasjnikov naar sushi’, kopten media.
Zelf blijft hij zijn geweer koesteren. Nog altijd is hij bereid zijn leven te geven in een jihad, zegt hij. Maar dan wel in een echte, zonder de versplintering van nu. Misschien zal zo’n model-jihad mogelijk zijn in de jihadisten-hemel, al zullen ze waarschijnlijk ook daar elkaar de tent uitvechten, met de engelen erbij.
In de rubriek ‘In de schaduw van de minaret’ leest u bespiegelingen over de islamitische wereld van Eildert Mulder, arabist en oud-redacteur van Trouw.
